Phestos: Η διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων

Τα κύρια προϊόντα διατροφής κατά την αρχαϊκή περίοδο ήταν το λάδι, τα λαχανικά τα όσπρια, τα φρούτα, το ψωμί και οι καρποί

Το ελαιόλαδο ήταν περιζήτητο, καθώς οι αρχαίοι Έλληνες δεν έτρωγαν βούτυρο. Στους κλασσικούς χρόνους συνήθιζαν να το χρησιμοποιούν με όλες τις τροφές, όπως με τα σιτηρά, τα λαχανικά και τα κρεατικά.

Καλύτερο λάδι θεωρούσαν ότι είναι το αγουρέλαιο (ομφάκινον έλαιον), δηλαδή το λάδι που προερχόταν από ελιές που δεν είχαν ωριμάσει τελείως και το οποίο ήταν καθαρό και μυρωδάτο.

Δεύτερο στην προτίμησή τους ερχόταν το λάδι από τις πράσινες ελιές, ενώ χαμηλής ποιότητας θεωρούσαν ότι είναι το λάδι από τις πολύ ώριμες ελιές, τις οποίες μάζευαν από το έδαφος. Μερικές φορές αρωμάτιζαν το ελαιόλαδο προσθέτοντας του λίγο αμυγδαλέλαιο.

Τα λαχανικά κατείχαν σημαντική θέση στη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων. Η στερεά τροφή η οποία συνόδευε το ψωμί λεγόταν όψον, δηλαδή, το ψάρι, το κρέας και τα διάφορα είδη χορταρικών. Τα ψάρια κατείχαν πρωταρχική θέση στο τραπέζι τους. Έτρωγαν συχνότερα ψάρια παρά κρέας. Μαζί με το ψωμί, το ψάρι ήταν η βασική τροφή του πληθυσμού.

Η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως γάλα, γιαούρτι και τυρί ήταν μεγάλη.
Στο πρωινό τους έπαιρναν συνήθως κατσικίσιο γάλα. Επίσης, με γάλα έφτιαχναν γαλατόπιτες. Το αγαπημένο τους έδεσμα ήταν το τυρί που το έτρωγαν τόσο στα καθημερινά όσο και στα επίσημα δείπνα. Χρησιμοποιούσαν επίσης το τυρί ως άρτυμα σε διάφορα φαγητά.

Ένα τέτοιο φαγητό ήταν ο « μυττωτός » που παρασκευαζόταν με τυρί, τρίμμα σκόρδου, λάδι, μέλι και πράσο.
Αγαπημένα φρούτα των αρχαίων ήταν τα μήλα, τα κίτρα, τα κεράσια, τα πεπόνια, τα δαμάσκηνα, το ρόδι, τα κυδώνια. Από τα κυδώνια παρασκεύαζαν μήλινο λάδι, μήλινο μύρο, ροδόμηλο, υδρόμηλο και τα πρόσφεραν συνήθως με μέλι, όπως και σήμερα.
Ο Πλούταρχος γράφει ότι ο Σόλων συμβούλευε τις νύφες να μασάνε κυδώνι προτού πλαγιάσουν με το γαμπρό, για να έχουν ευχάριστη αναπνοή.

Το σταφύλι βεβαίως ήταν το πολυτιμότερο φρούτο τους μια που απ' αυτό παρήγαγαν κρασί, μα ιδιαίτερη αδυναμία είχαν στα σύκα.

Όσο για τα όσπρια τα έτρωγαν ψημένα, ή με τη μορφή χυλού ή πουρέ που ονόμαζαν έτνος. Ιδιαίτερη προτίμηση είχαν στο «κυάμινον»που ήταν έτνος από κουκιά και στο «πίσινον» που ήταν έτνος από μπιζέλια.

Πανσπερμία ονόμαζαν την ποικιλία οσπρίων που τα έβραζαν όλα μαζί. Το φαγητό αυτό μαγειρεύεται μέχρι σήμερα σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας.
Η φακή ήταν το κατ' εξοχήν διαδεδομένο όσπριο, τα φασόλια τα έτρωγαν φρέσκα ή ψημένα, τα ρεβύθια ξερά και χλωρά.

Ιδιαίτερα για τα ρεβύθια ήξεραν το μυστικό της απόλυτης γεύσης. Τα όσπρια πρέπει να βράζονται πολλές ώρες σκεπασμένα. Όταν είναι έτοιμα, τα ανακατεύουμε δυνατά μια φορά.
Αυτό είναι το μυστικό και της σιφνέϊκης ρεβυθάδας.

Στην Αττική παράγονταν φακές, μπιζέλια, λάχανα, κρεμμύδια, σκόρδα.
Οι πρόγονοί μας έτρωγαν το σκόρδο ως προσφάϊ ή ως άρτυμα στα διάφορα εδέσματα και στις σαλάτες.
Αγαπούσαν πολύ το λάχανο, το αγγούρι και τους βολβούς που φημίζονταν για τις δυναμωτικές και αφροδισιακές τους ιδιότητες.
Γεύονταν όμως στο καθημερινό τους τραπέζι και την αγκινάρα, το μαρούλι, το βλίτο, καρότα, σέλινο, παντζάρια και μανιτάρια.
Κάποια απ' αυτά όμως ήταν δηλητηριώδη. Σαν αντίδοτο στη δηλητηρίαση έπιναν το οξύμελι, ένα γλυκόξινο αναζωογονητικό ποτό από ξίδι και μέλι που έχει κάνει ξανά την εμφάνισή του στην αγορά και δίνει έξοχη γεύση στις σαλάτες.

(Φτιάχνουμε σπιτικό οξύμελι με : 6 φλιτζάνια νερό, 1 ½ φλιτζάνι μέλι , 1 ½ φλιτζάνι λευκό ξίδι και αρκετός φρέσκος δυόσμος ( τα τρυφερά του βλαστάρια ). Βράζουμε για 10΄ το νερό με το μέλι και προσθέτουμε το ξίδι και το δυόσμο συνεχίζοντας το βράσιμο για άλλα 20΄. Σβήνουμε τη φωτιά, αφήνουμε να κρυώσει, βγάζουμε το δυόσμο και αδειάζουμε το σιρόπι σε στεγνό μπουκάλι. Το διατηρούμε στο ψυγείο για 6 μήνες τουλάχιστον.)