.JPG) |
Φωτογραφία από το αρχείο της
Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού
|
«είναι γιατί μας πολεμούν οι βάρβαροι . . . είναι η ράτσα μας»
Γράφει ο Γιώργος Θαλάσσης
Ο Γιωργής, όπως τον αποκαλούσαν συγγενείς και φίλοι, γεννήθηκε στους Βώρους του νομού Ηρακλείου, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1880.
Εκπαιδευτικός στο επάγγελμα (δάσκαλος), ήταν δυναμικός και ευφυής σαν χαρακτήρας, αθλητικός και ρωμαλέος στο σώμα.
Ένας εξαιρετικός ιππέας με άφθαστες ικανότητες, πολύ αγαπητός στη γενέτειρα του και στην ευρύτερη περιοχή.
Κλήθηκε να υπηρετήσει την πατρίδα και αφού εκπαιδεύτηκε έλαβε μέρος σε πολλές μάχες επί σειρά ετών.
Με την αυταπάρνηση και τον ηρωισμό που επέδειξε από τις πρώτες μάχες προάχθηκε επ' ανδραγαθία στο βαθμό του έφεδρου Ανθυπολοχαγού πεζικού.
Με τη Μεραρχία Κρητών συμμετέχει στις 4 και 5 Νοεμβρίου του 1912 στη μάχη του ΟΣΤΡΟΒΟΥ (σημερινή Άρνισσα) για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
Το Φεβρουάριο-Μάρτιο του 1913 στη μάχη της ΑΕΤΟΡΑΧΗΣ (στο τρομερό ύψωμα "κιμαδότοπος" στο κέντρο του Μπιζανίου), με το Σύνταγμα Κρητών υπό την VIIIη Μεραρχία, για την κατάληψη της ισχυρά οχυρωμένης τοποθεσίας του ΜΠΙΖΑΝΙΟΥ και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Είναι η σημαντικότερη σύγκρουση κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού στρατού στο μέτωπο της Ηπείρου.
Στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 18 Σεπτεμβρίου 1918, συμμετέχει στη Μάχη της Δοϊράνης στη Μακεδονία. Μια μάχη σκληρή ανάμεσα στα Βουλγαρικά στρατεύματα και αυτά της Κρητικής Μεραρχίας που την αποτελούσαν το 8ο και 9ο Σύνταγμα Κρητών και το 29ο Σύνταγμα Πεζικού.
Τέλος με το 8ο Σύνταγμα Κρητών αποβιβάζεται στη Σμύρνη, υπό την Ι η Μεραρχία Πεζικού, στις 10 Μαίου του 1919 .
Ήταν από τους πρώτους που αποβιβάστηκαν στην περιοχή της Σμύρνης, στη Μικρά Ασία, για να βοηθήσουν τον εκεί κατατρεγμένο και διωκόμενο ελληνικό πληθυσμό.
 |
| Σμύρνη, Ιούνιος 1919 (Επεξεργασία χρωμάτων Christos Kaplanis colorizations) |
Έζησε από κοντά τα τραγικά γεγονότα και τις σφαγές των ελλήνων του Αϊδινίου από τις οργανωμένες ομάδες των τούρκων τσετών, την περίοδο του 1919.
Η Μονάδα του είχε αναπτυχθεί και ενεργούσε στον τομέα της συγκεκριμένης επαρχίας, όπου υπήρχαν και χωριά με πληθυσμό εξολοκλήρου ελληνικό.
Συμμετείχε στις επιχειρήσεις για τη σταθεροποίηση των ελληνικών θέσεων στην περιοχή ανατολικά του Αϊδινίου, αποκρούοντας τις επίμονες προσπάθειες των τούρκων να καταλάβουν την πόλη.
 |
| Διάταξη αντιπάλων |
Παρασημοφορήθηκε δύο φορές για την γενναιότητα και την αυταπάρνηση που επέδειξε κατά τη μάχη.
Δυστυχώς είναι αποδεδειγμένη με τον πιο αδιάψευστο τρόπο, η απάνθρωπη αντιμετώπιση των αμάχων και η βασανιστική εκτέλεση Ελλήνων αιχμαλώτων στρατιωτών από τις τουρκικές δυνάμεις στην περιοχή αυτή.
Ήταν η σκληρότερη σ' ολόκληρο το μέτωπο.
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα μεταξύ πολλών από Μονάδα που ανακατέλαβε περιοχή της επαρχίας, ανέφερε ότι βρήκαν Έλληνες στρατιώτες (οι οποίοι είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι διότι περικυκλώθηκαν) με βγαλμένα τα μάτια και πνιγμένους με τα ίδια τους τα έντερα, ενώ άλλους πεταλωμένους και χωμένους στο χώμα !!!
Η Ιη ΜΠ ή «ΣΙΔΗΡΑ ΜΕΡΑΡΧΙΑ» όπως επονομάστηκε λόγω των ιστορικών της αγώνων από το 1897 έτος κατά το οποίο συγκροτήθηκε και της αδιάλειπτης παρουσίας της σε όλες τις κρίσιμες μάχες της σύγχρονης ιστορίας, αποτελούταν την περίοδο αυτή από το 4ο και 5ο Συντάγματα Πεζικού, το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων και το 8ο Σύνταγμα Κρητών.
Είχε αναλάβει Ζώνη Ευθύνης στο νότιο τομέα του θεάτρου επιχειρήσεων και συγκεκριμένα τον τομέα Εφέσου - Αϊδινίου - Μαιάνδρου ποταμού.
Νοτίως του ελληνικού τομέα του Αϊδινίου και με όριο την γραμμή του ποταμού Μαιάνδρου (σημερινή ονομασία Büyük Menderes Irmağı), υπήρχε ο Ιταλικός τομέας, η περιοχή της Μικράς Ασίας που ελεγχόταν από τους Ιταλούς.
Ο ρόλος των Ιταλών ήταν κατά το πλείστον εχθρικός μια και διαφώνησαν εξ αρχής με τους συμμάχους σε διπλωματικό επίπεδο, για την παρουσία των ελληνικών δυνάμεων στην Μικρά Ασία.
Έτσι λοιπόν παρείχαν άτυπη διευκόλυνση στα τουρκικά τμήματα, ώστε να εφορμούν αιφνιδιαστικά εναντίον των Ελλήνων από περιοχές του Ιταλικού τομέα, όπου και δεν επιτρεπόταν στις ελληνικές δυνάμεις να δράσουν.
Βορείως του ποταμού Μαιάνδρου είναι χτισμένες οι πόλεις Ναζλί, Αϊδίνιο και Μαιανδρούπολη ή Σόκια (Söke). Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας η πεδινή περιοχή γύρω από τον ποταμό αποτέλεσε θέατρο αιματηρών συγκρούσεων, οι οποίες κορυφώθηκαν το 1920.
Βορείως του ποταμού Μαιάνδρου είναι χτισμένες οι πόλεις Ναζλί, Αϊδίνιο και Μαιανδρούπολη ή Σόκια (Söke). Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας η πεδινή περιοχή γύρω από τον ποταμό αποτέλεσε θέατρο αιματηρών συγκρούσεων, οι οποίες κορυφώθηκαν το 1920.
 |
| Στιγμιότυπο από μάχη στον υποτομέα Ομερλού |
Την 10η Ιουνίου εκδηλώθηκε η επίθεση και μετά από σκληρές μάχες (περί τα τέλη Ιουνίου) συνέτριψε τους τούρκους και κατέλαβε τη γραμμή Μεντεχώρα - Φιλαδέλφεια - Τσαούς Ντάγ - Μέανδρος π.
Η νικηφόρα προέλαση του Ελληνικού στρατού στοίχισε στους Τούρκους 686 νεκρούς και 808 αιχμαλώτους. Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ανήλθαν σε 56 νεκρούς και 189 τραυματίες.
Η νικηφόρα προέλαση του Ελληνικού στρατού στοίχισε στους Τούρκους 686 νεκρούς και 808 αιχμαλώτους. Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ανήλθαν σε 56 νεκρούς και 189 τραυματίες.
 |
| Οργάνωση Ζώνης Ευθύνης Ιης Μεραρχίας |
Στις ευρείας αυτής κλίμακας επιθετικές επιχειρήσεις του Ιουνίου 1920, το Σύνταγμά του Γιωργή, ενεργώντας σε επαφή με την Ιταλική Ζώνη Μαιάνδρου, ενεπλάκη με ιταλικό τμήμα (το οποίο προστάτευε τις τουρκικές Μονάδες, παρέχοντάς τους "άσυλο" στον Ιταλικό τομέα) το κατανίκησε, συλλαμβάνοντας εκτός από τούρκους και Ιταλούς αιχμαλώτους.
 |
Πολυχρονάκης Α. Γεώργιος
Ανθυπολοχαγός Πεζικού (αρχείο οικογ. Πολυχρονάκη) |
Η μάχη
Κατά τη διάρκεια αυτών των επιχειρήσεων, όπου οι μάχες ήταν σκληρές και οι απώλειες μεγάλες, παρουσιάστηκε η ανάγκη ελιγμού σύμπτυξης σε παραπόταμο του Μαιάνδρου κοντά στο χωριό Ομερλού, εκεί που δρούσε η Μονάδα του.
Η σύμπτυξη αυτή επιβλήθηκε λόγω του ρήγματος που πέτυχαν οι τούρκοι στην αμυντική τοποθεσία γειτονικής Μονάδας και ο κίνδυνος πλευροκόπησης και κύκλωσης ήταν μεγάλος.
Κατά τη διάρκεια αυτών των επιχειρήσεων, όπου οι μάχες ήταν σκληρές και οι απώλειες μεγάλες, παρουσιάστηκε η ανάγκη ελιγμού σύμπτυξης σε παραπόταμο του Μαιάνδρου κοντά στο χωριό Ομερλού, εκεί που δρούσε η Μονάδα του.
Η σύμπτυξη αυτή επιβλήθηκε λόγω του ρήγματος που πέτυχαν οι τούρκοι στην αμυντική τοποθεσία γειτονικής Μονάδας και ο κίνδυνος πλευροκόπησης και κύκλωσης ήταν μεγάλος.
Κρίθηκε αναγκαίο να δημιουργηθεί ειδικό Τμήμα Τηρήσεως Επαφής, το οποίο θα παρέμενε μόνο του στην όχθη του ποταμού, με αποστολή να καθυστερήσει τις εκεί επιτιθέμενες τουρκικές δυνάμεις, ώστε ο κύριος όγκος της Μονάδας, να απαγκιστρωθεί και να συμπτυχθεί με ασφάλεια στην επόμενη προς τα πίσω αμυντική τοποθεσία.
Ο αγώνας αυτός είναι από τους πλέον δύσκολους και απαιτεί ιδιαίτερη εκπαίδευση, ψυχραιμία και δυνατή ψυχή.
Το τμήμα που μένει πίσω, κατανέμεται σε όλο το μήκος του μετώπου και προικοδοτείται με επιπλέον ομαδικά όπλα και πυρομαχικά, ώστε να δύναται να εξαπολύει ισχυρό όγκο πυρός, δημιουργώντας την εντύπωση στον εχθρό ότι αμύνεται όλη η προϋπάρχουσα δύναμη.
(Στο σύγχρονο πεδίο μάχης την αποστολή αυτή την αναλαμβάνει κυρίως ευέλικτο τμήμα τεθωρακισμένων με μηχανοκίνητο πεζικό.)
Ο αγώνας αυτός είναι από τους πλέον δύσκολους και απαιτεί ιδιαίτερη εκπαίδευση, ψυχραιμία και δυνατή ψυχή.
Το τμήμα που μένει πίσω, κατανέμεται σε όλο το μήκος του μετώπου και προικοδοτείται με επιπλέον ομαδικά όπλα και πυρομαχικά, ώστε να δύναται να εξαπολύει ισχυρό όγκο πυρός, δημιουργώντας την εντύπωση στον εχθρό ότι αμύνεται όλη η προϋπάρχουσα δύναμη.
(Στο σύγχρονο πεδίο μάχης την αποστολή αυτή την αναλαμβάνει κυρίως ευέλικτο τμήμα τεθωρακισμένων με μηχανοκίνητο πεζικό.)
 |
| Μάχη στο ποτάμι |
Μαρτυρίες διασωθέντων συμπολεμιστών του, οι οποίοι αφηγήθηκαν με την επιστροφή τους στην πατρίδα το συγκεκριμένο γεγονός, ανέφεραν ότι ανέλαβε εθελοντικά την επικίνδυνη αυτή αποστολή ως επικεφαλής.
Η προσφορά του αυτή έγινε μετά από ένα θλιβερό περιστατικό δειλίας, με παρουσίαση τρόμου και πανικού, από κάποιο ομοιοβάθμο και συγχωριανό του, στον οποίο είχε αρχικά ανατεθεί η αποστολή.
Ο ίδιος ο Διοικητής του, δεν ήθελε να του αναθέσει αυτό το έργο αυτοκτονίας, με την δικαιολογία ότι τον ήθελε κοντά του, αλλά στην αποστροφή του λόγου του: "ετσά παλικάρια βγάνει μωρέ το χωριό σου" αναφερόμενος στον πανικόβλητο συγχωριανό του, ο Γιωργής του απάντησε κεραυνοβόλα, "εγώ θα μείνω". Ζήτησε όμως να μην μείνει το δικό του (το οργανικό) τμήμα αλλά εθελοντές οπλίτες.
Η αποχώρηση των υπολοίπων από την τοποθεσία άρχισε κρυφά τη νύχτα 18 προς 19 Ιουνίου 1920 και ολοκληρώθηκε τις πρώτες μεταμεσονύχτιες ώρες.
Με το πρώτο φώς ξεκίνησαν οι λυσσαλέες προσπάθειες των τούρκων να διαβούν το ποτάμι.
Κατά τη διάρκεια της μάχης και καθ όλη την ημέρα, απέκρουε με το τμήμα του σθεναρά τις επιθέσεις.
Οι απώλειες ήταν μεγάλες και από τις δύο πλευρές.
Ο Γιωργής μαχόμενος και εκτελώντας στο ακέραιο το καθήκον του τραυματίστηκε σοβαρά κατά τις απογευματινές ώρες και μεταφέρθηκε στο σημείο πρώτων βοηθειών του τμήματος.
Μόλις έπεσε το σκοτάδι άρχισε η αποχώρηση των στρατιωτών μας σύμφωνα με τις οδηγίες.
Ο ίδιος σε άσχημη κατάσταση και μεταφερόμενος σε φορείο ρωτούσε να ενημερωθεί για την τύχη των συντρόφων του. Ξεψύχησε πάνω στο φορείο, δίπλα στους συμπολεμιστές του, μόλις άκουσε ότι και ο στρατιώτης που είχε σαν άμεσο βοηθό είχε επιζήσει.
Η σωρός του μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν από τους οπλίτες του (οι περισσότεροι των εκ οποίων ήταν και πιστοί φίλοι του), όπως και το υπόλοιπο τμήμα το οποίο εκμεταλλευόμενο το σκοτάδι αποχώρησε ενεργώντας σύμφωνα με το σχέδιο.
Τα παλικάρια του Γιωργή, όσοι επέζησαν αλλά και όσοι έμειναν πίσω, με τον ηρωικό αυτό αγώνα εξασφάλισαν επαρκή χρόνο στην υπόλοιπη Μονάδα για να οργανωθεί στη επόμενη αμυντική τοποθεσία, προσθέτοντας και την επερχόμενη νύχτα, κατά την οποία οι Τούρκοι δεν είχαν τη δυνατότητα να ενεργήσουν βίαια διάβαση του ποταμού λόγω του σκότους.
Ένα συγκινητικό περιστατικό το οποίο αξίζει να αναφερθεί, είναι η αντίδραση του αλόγου του, στο χωριό του στους Βώρους στις 19 Ιουνίου το βράδυ. Το πράο και υπάκουο κατά τα άλλα άλογο, καθ' όλη τη διάρκεια εκείνης της νύχτας ήταν υπερβολικά ανήσυχο και οξύθυμο, τόσο που έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στο μεγαλύτερο αδελφό του τον Μιχαήλο, στον οποίο και είχε εμπιστευθεί ο Γιωργής να το φροντίζει.
Τα ατομικά του είδη, δύο ξίφη-σπάθες με τη δερμάτινη ζώνη τους, καθώς και ένας χαρτοφύλακας, παραδόθηκαν με μέριμνα του Γενικού Επιτελείου Στρατού στους οικείους του. (Στο σύνολό τους χάθηκαν κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, στην προσπάθεια της οικογένειας να τα κρύψει και να μην τα παραδόσει στις γερμανικές αρχές κατοχής. Αναφέρεται ότι κλάπηκαν από το σημείο της κρυψώνας, σε αγροτική περιοχή).
Μετά θάνατο του απονεμήθηκε και το μετάλλιο Εξαιρέτου Πράξεως για την αυτοθυσία του, το οποίο συνοδευόταν με προσωπική επιστολή του Βασιλιά Αλεξάνδρου προς την οικογένεια του.
Η μητέρα του Ελένη, η οποία καταγόταν από το Πετροκεφάλι Ηρακλείου, παρά τον ανείπωτο πόνο στη ψυχή της, αντιμετωπίζοντας την απώλεια του παιδιού της υπερήφανα και αγέρωχα λόγω χαραχτήρα, δεν δέχθηκε τη σύνταξη που προσέφερε το κράτος, απαντώντας στην επιτροπή που την επισκέφθηκε για το σκοπό αυτό με τα Η προσφορά του αυτή έγινε μετά από ένα θλιβερό περιστατικό δειλίας, με παρουσίαση τρόμου και πανικού, από κάποιο ομοιοβάθμο και συγχωριανό του, στον οποίο είχε αρχικά ανατεθεί η αποστολή.
Ο ίδιος ο Διοικητής του, δεν ήθελε να του αναθέσει αυτό το έργο αυτοκτονίας, με την δικαιολογία ότι τον ήθελε κοντά του, αλλά στην αποστροφή του λόγου του: "ετσά παλικάρια βγάνει μωρέ το χωριό σου" αναφερόμενος στον πανικόβλητο συγχωριανό του, ο Γιωργής του απάντησε κεραυνοβόλα, "εγώ θα μείνω". Ζήτησε όμως να μην μείνει το δικό του (το οργανικό) τμήμα αλλά εθελοντές οπλίτες.
 |
| Γέφυρα της εποχής, όπως είναι σήμερα σε παραπόταμο του Μαιάνδρου ποταμού, ανατολικά Αϊδινίου στην περιοχή Ομερλού |
Με το πρώτο φώς ξεκίνησαν οι λυσσαλέες προσπάθειες των τούρκων να διαβούν το ποτάμι.
Κατά τη διάρκεια της μάχης και καθ όλη την ημέρα, απέκρουε με το τμήμα του σθεναρά τις επιθέσεις.
Οι απώλειες ήταν μεγάλες και από τις δύο πλευρές.
Ο Γιωργής μαχόμενος και εκτελώντας στο ακέραιο το καθήκον του τραυματίστηκε σοβαρά κατά τις απογευματινές ώρες και μεταφέρθηκε στο σημείο πρώτων βοηθειών του τμήματος.
Μόλις έπεσε το σκοτάδι άρχισε η αποχώρηση των στρατιωτών μας σύμφωνα με τις οδηγίες.
Ο ίδιος σε άσχημη κατάσταση και μεταφερόμενος σε φορείο ρωτούσε να ενημερωθεί για την τύχη των συντρόφων του. Ξεψύχησε πάνω στο φορείο, δίπλα στους συμπολεμιστές του, μόλις άκουσε ότι και ο στρατιώτης που είχε σαν άμεσο βοηθό είχε επιζήσει.
Η σωρός του μεταφέρθηκε στα μετόπισθεν από τους οπλίτες του (οι περισσότεροι των εκ οποίων ήταν και πιστοί φίλοι του), όπως και το υπόλοιπο τμήμα το οποίο εκμεταλλευόμενο το σκοτάδι αποχώρησε ενεργώντας σύμφωνα με το σχέδιο.
Τα παλικάρια του Γιωργή, όσοι επέζησαν αλλά και όσοι έμειναν πίσω, με τον ηρωικό αυτό αγώνα εξασφάλισαν επαρκή χρόνο στην υπόλοιπη Μονάδα για να οργανωθεί στη επόμενη αμυντική τοποθεσία, προσθέτοντας και την επερχόμενη νύχτα, κατά την οποία οι Τούρκοι δεν είχαν τη δυνατότητα να ενεργήσουν βίαια διάβαση του ποταμού λόγω του σκότους.
Ένα συγκινητικό περιστατικό το οποίο αξίζει να αναφερθεί, είναι η αντίδραση του αλόγου του, στο χωριό του στους Βώρους στις 19 Ιουνίου το βράδυ. Το πράο και υπάκουο κατά τα άλλα άλογο, καθ' όλη τη διάρκεια εκείνης της νύχτας ήταν υπερβολικά ανήσυχο και οξύθυμο, τόσο που έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στο μεγαλύτερο αδελφό του τον Μιχαήλο, στον οποίο και είχε εμπιστευθεί ο Γιωργής να το φροντίζει.
 |
| Στρατιωτικό νεκροταφείο της Ιης ΜΠ στο Αϊδίνιο το 1920 |
Μετά θάνατο του απονεμήθηκε και το μετάλλιο Εξαιρέτου Πράξεως για την αυτοθυσία του, το οποίο συνοδευόταν με προσωπική επιστολή του Βασιλιά Αλεξάνδρου προς την οικογένεια του.
παρακάτω λόγια: "το αίμα του παιδιού μου χαλάλι για την πατρίδα".
 |
| Άποψη περιοχής στο Αϊδίνιο |
Η ιστορική Επαρχία Αϊδινίου (Τόπος θυσίας)
«. . .ότι τήδε κείμεθα, τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι . . .»
Τα Όρη Αϊδινίου, που είναι και η κύρια οροσειρά της ομώνυμης επαρχίας, υψώνονται ανάμεσα στις κοιλάδες του Μαίανδρου και του Κάυστρου και το μήκος τους ξεπερνά τα 110 χιλιόμετρα. Η υψηλότερη κορυφή που βρίσκεται βορειοανατολικά του Αϊδινίου έχει υψόμετρο 1.845 μέτρα.
Στην αρχαιότητα η οροσειρά ονομαζόταν Μεσωγίς. Η περιοχή του Αϊδινίου είχε πληθώρα οικισμών και τσιφλικιών, ανάμεσά τους υπήρχαν αρκετά χωριά με αμιγή ελληνορθόδοξο πληθυσμό.
Μέσα στα όρια της μητρόπολης βρίσκονταν κι άλλα αστικά κέντρα, η πόλη Ναζλί (Nazilli) που υπαγόταν στο σαντζάκι Αϊδινίου, το Βαϊνδίρι (Μπαϊντίρ) που υπαγόταν στο σαντζάκι Σμύρνης, τα Θείρα (Tire) και το Οδεμίσι (Ödemiş) που υπαγόταν στο ίδιο σαντζάκι.
Από τις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ. στην περιοχή του βουνού και στις δύο κοιλάδες των ποταμών Μαιάνδρου και Κάυστρου ζούσαν Κάρες και Λέλεγες. Κυριότερη πόλη ήταν οι Τράλλεις, στη θέση του σημερινού Αϊδινίου.
Επίλογος
Εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από το 1914, από την έναρξη ουσιαστικά της γενοκτονίας των χριστιανικών πληθυσμών της Μ. Ασίας, μέσα σε αυτούς και του Ελληνικού πληθυσμού.
Γενοκτονία που κορυφώθηκε το 1922 και βέβαια είχε και συνέχεια, με τα γεγονότα της Πόλης του 1955 και η ιστορία συνεχίζεται...
Έτος έναρξης λοιπόν των διωγμών των χριστιανών της Μ. Ασίας από τους Νεότουρκους, σε αυτήν την πολύπαθη περιοχή και η αρχή του "γολγοθά" που πέρασαν οι Έλληνες από το 1914 έως το 1922.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε ο Ε. Βενιζέλος με το υπόμνημά του στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού, στη Μ. Ασία ζούσαν 1.694.000 Έλληνες. Στη Θράκη και την περιοχή της Κωνσταντινούπολης 731.000. Στην περιοχή της Τραπεζούντας 350.000 και στα Άδανα 70.000. Σύνολο 2.845.000 Έλληνες που αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού της περιοχής που κυριαρχούσε οικονομικά, κι είχε καταφέρει να διατηρήσει την πολιτιστική του κληρονομιά, αν κι αποτελούσε μειονότητα σε εχθρικό περιβάλλον.
Κατά την άποψη πολλών ιστορικών, οι διωγμοί σε βάρος των Ελλήνων είναι γενοκτονία, αφού υπήρξαν ομαδικοί φόνοι και συστηματική εξάλειψη των ίδιων και των χαρακτηριστικών τους από τις πατρογονικές τους εστίες.
Οι Νεότουρκοι κατά την περίοδο 1914 -1922 διέπραξαν προμελετημένο στυγερό έγκλημα σε βάρος των Ελλήνων της Μ. Ασίας. Χρησιμοποίησαν όλες τις βάρβαρες και εξοντωτικές μεθόδους. Τα χαρακτηριστικά της γενοκτονίας των Ελλήνων και των Αρμενίων, ήταν ο ξεριζωμός, οι λεηλασίες των περιουσιών, οι βιασμοί, οι βίαιοι εξισλαμισμοί, η εξάντληση σε αδιάκοπες πορείες και τα βασανιστήρια στα στρατόπεδα εργασίας, τα γνωστά Αμελέ Ταμπουρού.
Ο ρόλος της Εκκλησίας, ήταν καθοριστικός αυτή την περίοδο για την επιβίωση του Ελληνισμού της Μ. Ασίας. Η Εκκλησία ήταν το αποκούμπι, η απαντοχή, η παρηγοριά των Ελλήνων.
Η τραγική ιστορία της Μ. Ασίας, συνήθως επικεντρώνεται στα γεγονότα της καταστροφής του 1922. Όμως η μνήμη αυτή είναι περιορισμένη. Το σωστό είναι να θυμόμαστε τους διωγμούς και τη γενοκτονία από το 1914.
Πρέπει να επιζήσουν οι μαρτυρίες της τραγωδίας των Ελλήνων της Μ. Ασίας, όλης αυτής της περιόδου.
Η διατήρηση της μνήμης για τις αλησμόνητες πατρίδες της Μ. Ασίας, είναι μία απάντηση στον δεύτερο ξεριζωμό που επιχειρείται αυτή τη φορά από Έλληνες.
Κι αν ο ξεριζωμός του 1922, (1.500.000 Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες), θεωρείται τραγικότερο γεγονός για τον Ελληνισμό, ο τωρινός ξεριζωμός που επιχειρείται είναι χειρότερος, γιατί επιδιώκεται να είναι στις ψυχές μας, στις συνειδήσεις μας και να σβήσει ως ιστορικό γεγονός.
Βιβλιογραφία
Αρχείο Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού
Επίτομος Ιστορία Εκστρατείας Μικράς Ασίας 1919-1922/ΓΕΣ/ΔΙΣ
ΣΚ 40-5/1985/ΓΕΣ Ιστορία Ιππικού - ΤΘ
Περιοδικό "Στρατιωτική Επιθεώρηση"
Περιοδικό "Στρατιωτική Ιστορία"
"Χαμένες Πατρίδες" του Γιάννη Καψή
Ένθετο "Ιστορικά" της εφημερίδας "Ελευθεροτυπία"
Αρχείο οικογ. Πολυχρονάκη
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Η οικογένεια του Γιωργή
Ο Αντώνιος ήταν ο πατέρας (αδελφός του οπλαρχηγού των κρητικών επαναστάσεων Κωνσταντίνου Πολυχρονάκη ή Κουμή),
και τ' αδέλφια του Γιωργή (κατά σειρά γεννήσεως) :
- Μιχάλης ή Μιχαήλος (1877-1963), στενός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, έλαβε μέρος στην επανάσταση στο Θέρισο ως πληρεξούσιος της επαρχίας Πυργιωτίσσης καθ' όλη τη διάρκεια του αγώνα.
Διατέλεσε πρόεδρος των Βώρων επί σειρά ετών καθώς και όλη την περίοδο της γερμανικής κατοχής.
Ήταν δραστήριος αγρότης και πολύ αγαπητός στην ευρύτερη περιοχή.
- Χαρίκλεια,
 |
| Ιωάννης Πολυχρονάκης |
Συμμετείχε στην πρώτη αποστολή κρητών αθλητών στους Πανελλήνιους αγώνες του 1902 στην Αθήνα με τον Κρητικό Γ. Σ. Ηρακλείου, μαζί με τον επικοντιστή Φιλοκτήτη Ξενάκη.
Διακρίθηκε στους αγώνες καταλαμβάνοντας την 2η θέση στα 800 μέτρα και την 3η στα 400.
Η φωτογραφία έχει ληφθεί αμέσως μετά τους αγώνες και δίπλα του εικονίζονται τα δυο διπλώματα απονομής.
Τα δυο αυτά μετάλλια είναι και τα πρώτα μετάλλια της Κρήτης σε Πανελλήνιους αγώνες. (πηγή: Αγώνες 1902 el.wikipedia.org).
Απεβίωσε στη Νότια Αφρική.
- Κωνσταντίνος (1889-1971), ήταν δικηγόρος, διατέλεσε μέλος της οργάνωσης του αντιστασιακού αγώνα την περίοδο της γερμανικής κατοχής στο νομό Ηρακλείου.
Καίριος ο ρόλος του όσον αφορά στην έγκαιρη προειδοποίηση για την επικείμενη εκτέλεση των κατοίκων του χωριού Σκούρβουλα από τους Γερμανούς, αλλά και στη διάσωση κατοίκων του.
Εξελέγη βουλευτής Ηρακλείου με το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελ. Βενιζέλου.
Με τη διαθήκη του δώρησε κεντρικό οίκημα επί της πλατείας Βώρων στο Δημοτικό σχολείο Βώρων.
- Μαρία,
- Μανόλης, επιφανής επιχειρηματίας της περιοχής, διατέλεσε και πρόεδρος της κοινότητας Βώρων. Επί προεδρίας του κτίστηκε το δημοτικό σχολείο του χωριού το 1929.
Ήταν δωρητής σε ιδρύματα της γενέτειρας του, καθώς επίσης υπήρξε και ο ιδρυτής του αγροτικού συνεταιρισμού Βώρων, του οποίου η κτιριακή υποδομή βρίσκεται σε οικόπεδο που δώρησε ο ίδιος.
 |
| Το δελτίο πεσόντα από το αρχείο της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού. Ο "Θάνατος στη μάχη" αιτιολογείται με αποδείξεις από κάθε Μονάδα για τους πεσόντες της. Άλλες απώλειες πολέμου είναι οι αγνοούμενοι, θάνατος σε αιχμαλωσία, θάνατος από άλλα αίτια και δεν αναγράφονται στα Ηρώα. |
 |
| Συγκινητικό να το συγκρίνεις με τη φωτογραφία της εποχής, στην αρχή του άρθρου. (αρχείο οικογ. Πολυχρονάκη) |
 |
| Απόσπασμα εγγράφου της ΔΙΣ |
