“Λάδι, Το χρυσό υγρό με το οποίο οι Κουρήτες έθρεψαν το Δια στο Ιδαίο Άντρο”
Φάρμακο
Από τους αρχαίους χρόνους το λάδι, τα φύλλα, το άνθος ακόμη και ο χυμός και οι στάχτες των ελαιόδεντρων χρησιμοποιήθηκαν για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες.
Οι προστατευτικές ιδιότητες που έχει για το σώμα έκαναν τους αρχαίους έλληνες αθλητές να το χρησιμοποιούν ως αλοιφή.
Κατά το Μεσαίωνα «λάδι» ήταν το όνομα που δινόταν σε όλα τα φάρμακα που περιείχαν ελαιόλαδο.
Ακόμη και στη σύγχρονη φαρμακολογία το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται κυρίως ως διαλυτικό για ιατρικές ουσίες και βέβαια είναι ευρέως διαδεδομένο στη λαϊκή ιατρική.
Καλλυντικό
Στην αρχαία Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκε ως κύριο καλλυντικό.
Το ελαιόλαδο ήταν συστατικό πολλών καλλυντικών προϊόντων τα οποία για πολλούς αιώνες ήταν περιορισμένα στη χρήση ολίγων εκλεκτών.
Σήμερα, η χρήση των καλλυντικών λαδιών έχει εξαπλωθεί και χρησιμοποιούνται ακόμη και τα κουκούτσια στην κοσμητική.
Τροφή
Από τους αρχαίους χρόνους το ελαιόλαδο αντιπροσωπεύει το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο και εκτιμημένο καρύκευμα στη Μεσόγειο.
Τροφή η βρώσιμη ελιά, βασικό συστατικό της μεσογειακής δίαιτας καθώς και το παράγωγό της χρυσό υγρό, όπως το αποκαλούν οι Γάλλοι.
Καύσιμη ύλη
Το πολύτιμο ξύλο της που καίγεται αργά, αλλά και ο πυρήνας, το υποπροϊόν της σύνθλιψης που καίγεται για πολλές ώρες χωρίς φλόγα παράγοντας διαρκώς θερμότητα.
Ξύλο
Το δέντρο της ελιάς έχει πάρα πολύ σκληρό ξύλο, δύσκολο να δουλευτεί αλλά εύκολο να λειανθεί και όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται για την κατασκευή αντικειμένων.
Πολλά αντικείμενα που περιγράφονται στους μύθους από την αρχαιότητα είναι φτιαγμένα από ξύλο ελιάς: το ρόπαλο του Ηρακλή, το Κρεβάτι του Οδυσσέα και η εικόνα της θεάς Αθηνάς στον Παρθενώνα.
 |
| Μινωίτισσες σε συλλογή ελιάς |
Η ελιά στη Μινωϊκή Εποχή
O Μίνωας, σύμφωνα με τις αρχαιολογικές πηγές, αλλά και οι διάδοχοί του ήταν οι πρώτοι προστάτες του ιερού δέντρου της ελιάς.
Όλα τα ανασκαφικά ευρήματα συνηγορούν στο ότι το ελαιόλαδο έπαιξε καθοριστικό οικονομικό ρόλο την περίοδο της ακμής της μινωικής κυριαρχίας.
Σχετικά με αυτό ο Πωλ Φωρ, Γάλλος μελετητής του Μινωικού πολιτισμού, γράφει πως «η ελιά εξασφάλιζε την οικονομική κυριαρχία της Κρήτης στον αιγαιοπελαγίτικο κόσμο».
Η συστηματική λοιπόν καλλιέργεια της ελιάς συνέβαλε στην αλματώδη ανάπτυξη του μινωικού πολιτισμού.
Ολόκληρη δε κοινωνικοοικονομική, λατρευτική, εθιμική αλλά και καλλιτεχνική πραγματικότητα δημιουργήθηκε γύρω απ' αυτό το ιερό δέντρο.
Η Κρήτη έως και σήμερα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλων εκείνων που ασχολούνται με την καταγωγή και την εξέλιξη της ελιάς μέσα στον ελλαδικό και μεσογειακό χώρο.
Άλλωστε, η πληθώρα των ανάγλυφων μαρτυριών, από τη Μινωική περίοδο, και των αρχαιολογικών ευρημάτων, που ανακαλύφθηκαν στο νησί και τα οποία σχετίζονται με τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό και τη διαδικασία εξαγωγής και αποθήκευσης του λαδιού, των σκευών καθημερινής χρήσης όπου φυλάσσονταν οι καρποί, των εικαστικών απεικονίσεων των ελαιόδεντρων κ.λπ., είναι τόσο μεγάλη, ώστε δικαίως συντηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον των ειδικών επιστημών.
 |
| Μουσείο ελαιολάδου |
Αρχαιολογικά ευρήματα και μαρτυρίες της Γραμμικής Β
Κύπελλο με ολόκληρους καρπούς ελιάς από τις ανασκαφές στη Ζάκρο. Αυτό το επιβεβαιώνουν και οι πληροφορίες που έχουμε από την Κρήτη της τρίτης π.Χ. χιλιετίας όσο αφορά τη χρήση της βρώσιμης ελιάς και του ελαιόλαδου.
Η ανασκαφική εργασία του αρχαιολόγου P. Warren, στο Μύρτο Ιεράπετρας, παρέχει σημαντικές πληροφορίες για συστηματική καλλιέργεια ελαιοδέντρων στην περιοχή κατά την πρώιμη εποχή του χαλκού ( Πρωτομινωική περίοδος, 2800-2100 π.Χ.).
Στην Κνωσό επίσης βρέθηκαν καρποί ελιάς της ίδιας περιόδου.
Οι πληροφορίες από τα μεταγενέστερα χρόνια είναι ακόμη πιο διαφωτιστικές.
Στη Μέση Εποχή του Χαλκού (Μεσομινωική Περίοδος, 2100- 1560 π.Χ.) η καλλιέργεια της ελιάς φαίνεται να αποτελεί μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων.
Στην ανασκαφή που έκαναν οι Γ. και Ε. Σακελλαράκη, στο Φουρνί των Αρχανών, βρήκαν μέσα σε άωτο κύπελλο απανθρακωμένα κουκούτσια ελιάς, δίπλα σε πιθάρι που πιθανόν χρησίμευε για την αποθήκευση αγροτικών προϊόντων.
Σε άλλα δυο δοχεία υπήρχαν απανθρακωμένα σύκα και λαθούρια και διάσπαρτα σε κοντινή απόσταση ροβίθια και κουκιά, επίσης απανθρακωμένα.
Οι λύχνοι που βρίσκονται στις κρητικές ανασκαφές μαρτυρούν την πρώιμη χρήση του ελαιόλαδου για φωτισμό.
Στην τελευταία φάση του μινωικού πολιτισμού (1560-1050 π.Χ.) η παρουσία της ελιάς και του ελαιοκάρπου γίνεται ακόμη πιο έντονη.
Η ανασκαφή του Κομμού στη Μεσαρά, ενός παραλιακού οικισμού στη νότια Κρήτη (κοντά στα Μάταλα), έχει αποδώσει μοναδικά στο είδος τους ευρήματα.
Βρέθηκαν εργαλεία και σκεύη ελαιοτριβείου, αλλά και πολυάριθμα οργανικά κατάλοιπα ελιάς (κυρίως πυρήνες αλλά και ξύλα), που καλύπτουν μεγάλο μήκος χρόνου και αποδεικνύουν τη συνεχή χρήση του ελαιοκάρπου και του ξύλου ελιάς από την Παλαιοανακτορική έως και την Νεοανακτορική περίοδο.
Πολύ σημαντικό επίσης είναι ότι, αρκετοί καρποί ελιάς που αναγνωρίζονται στις ανασκαφές προέρχονται από ήμερα ελαιόδεντρα.
Εκτός από τις Αρχάνες κουκούτσια ελιάς μέσα σε αγγεία βρέθηκαν ακόμη στην Κνωσό και στη Ζάκρο.
Στην περίπτωση μάλιστα της Ζάκρου οι ελιές που βρέθηκαν σε δεξαμενή νερού, διέσωζαν ακόμη τη σάρκα τους, χάρη στις ευνοϊκές συνθήκες διατήρησης.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Ορισμένα αναρτώμενα απο το διαδίκτυο, κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής) θεωρούμε οτι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Αναρτήσεις άλλων ή αναδημοσιεύσεις ή σχόλια που δημοσιεύονται σ'αυτό το ιστολόγιο, εκφράζουν αυτούς που τα υπογράφουν και όχι απαραίτητα το phestos. Αν σας άρεσε το άρθρο κάντε ένα like και κοινοποιήστε το στους φίλους σας!
