 |
Γράφει ο Μιχάλης Πολυχρονάκης*
Η γεωπολιτική είναι μια αναλυτική μέθοδος της γεωγραφίας και συμπεριλαμβάνει δύο επιμέρους σκέλη,
τη γεωστρατηγική και τη γεωοικονομία.
Οι έννοιες της στρατηγικής και της οικονομίας συσχετίζονται, δηλαδή, με τους γεωγραφικούς παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στη διαμόρφωση τους.
Υφίσταται η λανθασμένη άποψη ότι η Γεωπολιτική, ως επιστημονική έννοια, οφείλεται στους εθνικοσοσιαλιστές του Χίτλερ. Το λάθος αυτό κόστισε, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, τον εξοβελισμό της από την ακαδημαϊκή κοινότητα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ακόμα και ως επιστημονικό όρο.
Η Γεωπολιτική είναι μια έννοια η οποία θεωρητικά αναπτύσσεται από τον Φρειδερίκο Ράτσελ, ο οποίος πέθανε το 1904, άρα καμιά σχέση δεν μπορεί να έχει με τους εθνικοσοσιαλιστές.
Ο όρος εμφανίζεται για πρώτη φορά από ένα θαυμαστή και μαθητή ουσιαστικά του Ράτσελ, τον Σουηδό πολιτικό επιστήμονα Ρούντολφ Κρέλεν. Ο Φρειδερίκος Ράτσελ, πνευματικός πατέρας της γεωπολιτικής, την ονομάζει Πολιτική Γεωγραφία.
Μπορεί για τη σύγχρονη επιστημολογία και τη θεωρία των επιστημών να αποτελεί μια γερμανική σύλληψη, αλλά ουσιαστικά τη γένεση της την οφείλει στη μεθοδολογική προσέγγιση του Θουκυδίδη, ο οποίος, ερμηνεύει τα φαινόμενα της διεθνούς κοινότητας με βάση τους νόμους της ισχύος, όπως αυτή εκφράζεται κάθε φορά, δηλαδή:
· Οικονομικά
· Πολιτικά
· Αμυντικά
· πολιτιστικά
Τέσσερις είναι και οι μοχλοί της γεωπολιτικής:
· Η άμυνα
· Η οικονομία
· Η πολιτική
· Και ο πολιτισμός
Οι τέσσερις αυτοί μοχλοί χρησιμοποιούνται κάθε φορά από τις μητροπολιτικές ή κεντρικές ή αλλιώς ηγεμονικές χώρες.
Στο επιστημονικό λεξιλόγιο χρησιμοποιούμε τον όρο "μητροπολιτικές" (στη νεότερη επικρατούσα έκφραση αναφέρονται ως γεωπολιτικοί "παίκτες") ως διάκριση σε σχέση με τις λοιπές περιφερειακές χώρες, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης και ισχύος τους.
Σχολές Γεωπολιτικής Επιστήμης
Δύο είναι οι σύγχρονες σχολές της γεωπολιτικής επιστήμης – η Αγγλοσαξονική σχολή όπως αυτή εκφράζεται από τους: Χ Μακ Κίντερ, Α. Μάχαν , Ν. Σπάικμαν και από τον Σουηδό Ρ. Κρέλεν και από την άλλη πλευρά είναι η Σχολή του Φρειδερίκου Ράτσελ και του Καρόλου Χαουσχόφερ , δηλαδή των δυο Γερμανών γεωπολιτικών.
Ουσιαστικά και οι δυο σχολές μιλάνε για το ίδιο ζήτημα, απλώς παίρνουν διαφορετική θέση ως προς την αντιμετώπιση του.
Μιλάνε και οι δυο για χερσαίες και θαλάσσιες δυνάμεις και αποδέχονται την έννοια της "κεντρικής γης" όπως την όρισε ο Μάχαν και την υιοθέτησαν ο Μακ Κίντερ και βεβαίως ο Σπάικμαν και όλη η ομάδα των Αγγλοσαξόνων γεωπολιτικών.
Όποιος ελέγχει την "κεντρική γη" (Ευρώπη) ελέγχει τον πλανήτη.
Για να ελέγξεις την "κεντρική γη" πρέπει να ελέγξεις τις θάλασσες που την περικλείουν.
Οι Αγγλοσάξονες, πρώτα οι Βρετανοί και μετέπειτα οι Αμερικανοί, δούλεψαν πάνω σε αυτή την αρχή.
Εκείνο το οποίο απασχολούσε πάντα την αγγλοσαξονική γεωπολιτική προσέγγιση ήταν ο αποκλεισμός της "κεντρικής γης", δηλαδή της Ευρώπης και κυρίως της Γερμανίας και της τέως Σοβιετικής Ένωσης - της σημερινής Ρωσίας - από τις θερμές θάλασσες.
Στρατηγικός στόχος είναι να δημιουργήσουν έναν κλοιό γύρω από τις δύο αυτές δυνάμεις για να μην μπορούν χωρίς έλεγχο να κατέρχονται και να ασκούν εμπορική και στρατιωτική δραστηριότητα στη Μεσόγειο και βεβαίως στις υπόλοιπες γειτονικές θάλασσες - Ινδικό, Ειρηνικό, Ατλαντικό κ.λπ.
Το μόνιμο τους πρόβλημα, λοιπόν, ήταν να δημιουργήσουν αυτόν τον δακτύλιο.
Μέσα σε αυτόν το χώρο, την εποχή του ψυχρού πολέμου, γινόταν ο μεγάλος πόλεμος προσάρτησης - και από το ανατολικό μπλοκ - βάσεων στρατιωτικού, οικονομικού και πολιτικού ελέγχου.
Όλος ο ψυχρός πόλεμος στηρίχτηκε ουσιαστικά στο ποιος θα ελέγχει το δακτύλιο γύρω από την "κεντρική γη".
Μέχρι σήμερα βλέπουμε ότι τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα. Αν διαβάσει δηλαδή κανείς σύγχρονους διαμορφωτές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία θεωρείται και η ηγεμονική δύναμη αυτή τη στιγμή στον πλανήτη - για παράδειγμα το βιβλίο του Ζ. Μπρεζίνσκι ‘’Η μεγάλη σκακιέρα’’ - θα διαπιστώσει ότι τίποτα δεν άλλαξε και ότι η ρωσοφοβία είναι ακόμα έντονη.
Βεβαίως, διαβάζοντας τον επίσης Αμερικανό G.F. Kennan, μια μεγάλη μορφή της εξωτερικής πολιτικής και της Ιστορίας, θα πιστοποιήσει ότι ο ρόλος της Γερμανίας είναι πολύ σημαντικός σε μια Ευρώπη, η οποία πρέπει να ομογενοποιηθεί οπωσδήποτε οικονομικά, αλλά όχι παραπάνω.
Αυτό πρέπει να γίνει για να μπορέσει, αφενός μεν να ενσωματώσει τις εγγενείς γερμανικές δυνάμεις ούτως ώστε να μη δημιουργηθεί και πάλι πρόβλημα ενός Γ' Παγκόσμιου πολέμου και αφετέρου με την οικονομία της Γερμανίας να ομογενοποιηθούν τεράστιες περιοχές προς τα ανατολικά της, δηλαδή προς την πρώην Σοβιετική Ένωση.
* Μιχάλης Πολυχρονάκης
Συνταγματάρχης, απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, της Σχολής Διοικήσεως και Επιτελών και της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου.
Μεταπτυχιακό στο εθνικό και καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών στην «αποτελεσματική διαχείριση εξυπηρέτησης πελατών» (customer relationship management), καθώς κ πτυχιούχος του τμήματος Προγραμματιστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.
Οι έννοιες της στρατηγικής και της οικονομίας συσχετίζονται, δηλαδή, με τους γεωγραφικούς παράγοντες οι οποίοι επιδρούν στη διαμόρφωση τους.
Υφίσταται η λανθασμένη άποψη ότι η Γεωπολιτική, ως επιστημονική έννοια, οφείλεται στους εθνικοσοσιαλιστές του Χίτλερ. Το λάθος αυτό κόστισε, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, τον εξοβελισμό της από την ακαδημαϊκή κοινότητα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ακόμα και ως επιστημονικό όρο.
Η Γεωπολιτική είναι μια έννοια η οποία θεωρητικά αναπτύσσεται από τον Φρειδερίκο Ράτσελ, ο οποίος πέθανε το 1904, άρα καμιά σχέση δεν μπορεί να έχει με τους εθνικοσοσιαλιστές.
Ο όρος εμφανίζεται για πρώτη φορά από ένα θαυμαστή και μαθητή ουσιαστικά του Ράτσελ, τον Σουηδό πολιτικό επιστήμονα Ρούντολφ Κρέλεν. Ο Φρειδερίκος Ράτσελ, πνευματικός πατέρας της γεωπολιτικής, την ονομάζει Πολιτική Γεωγραφία.
Μπορεί για τη σύγχρονη επιστημολογία και τη θεωρία των επιστημών να αποτελεί μια γερμανική σύλληψη, αλλά ουσιαστικά τη γένεση της την οφείλει στη μεθοδολογική προσέγγιση του Θουκυδίδη, ο οποίος, ερμηνεύει τα φαινόμενα της διεθνούς κοινότητας με βάση τους νόμους της ισχύος, όπως αυτή εκφράζεται κάθε φορά, δηλαδή:
· Οικονομικά
· Πολιτικά
· Αμυντικά
· πολιτιστικά
Τέσσερις είναι και οι μοχλοί της γεωπολιτικής:
· Η άμυνα
· Η οικονομία
· Η πολιτική
· Και ο πολιτισμός
Οι τέσσερις αυτοί μοχλοί χρησιμοποιούνται κάθε φορά από τις μητροπολιτικές ή κεντρικές ή αλλιώς ηγεμονικές χώρες.
Στο επιστημονικό λεξιλόγιο χρησιμοποιούμε τον όρο "μητροπολιτικές" (στη νεότερη επικρατούσα έκφραση αναφέρονται ως γεωπολιτικοί "παίκτες") ως διάκριση σε σχέση με τις λοιπές περιφερειακές χώρες, ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξης και ισχύος τους.
Σχολές Γεωπολιτικής Επιστήμης
Δύο είναι οι σύγχρονες σχολές της γεωπολιτικής επιστήμης – η Αγγλοσαξονική σχολή όπως αυτή εκφράζεται από τους: Χ Μακ Κίντερ, Α. Μάχαν , Ν. Σπάικμαν και από τον Σουηδό Ρ. Κρέλεν και από την άλλη πλευρά είναι η Σχολή του Φρειδερίκου Ράτσελ και του Καρόλου Χαουσχόφερ , δηλαδή των δυο Γερμανών γεωπολιτικών.
Ουσιαστικά και οι δυο σχολές μιλάνε για το ίδιο ζήτημα, απλώς παίρνουν διαφορετική θέση ως προς την αντιμετώπιση του.
Μιλάνε και οι δυο για χερσαίες και θαλάσσιες δυνάμεις και αποδέχονται την έννοια της "κεντρικής γης" όπως την όρισε ο Μάχαν και την υιοθέτησαν ο Μακ Κίντερ και βεβαίως ο Σπάικμαν και όλη η ομάδα των Αγγλοσαξόνων γεωπολιτικών.
Όποιος ελέγχει την "κεντρική γη" (Ευρώπη) ελέγχει τον πλανήτη.
Για να ελέγξεις την "κεντρική γη" πρέπει να ελέγξεις τις θάλασσες που την περικλείουν.
Οι Αγγλοσάξονες, πρώτα οι Βρετανοί και μετέπειτα οι Αμερικανοί, δούλεψαν πάνω σε αυτή την αρχή.
Εκείνο το οποίο απασχολούσε πάντα την αγγλοσαξονική γεωπολιτική προσέγγιση ήταν ο αποκλεισμός της "κεντρικής γης", δηλαδή της Ευρώπης και κυρίως της Γερμανίας και της τέως Σοβιετικής Ένωσης - της σημερινής Ρωσίας - από τις θερμές θάλασσες.
Στρατηγικός στόχος είναι να δημιουργήσουν έναν κλοιό γύρω από τις δύο αυτές δυνάμεις για να μην μπορούν χωρίς έλεγχο να κατέρχονται και να ασκούν εμπορική και στρατιωτική δραστηριότητα στη Μεσόγειο και βεβαίως στις υπόλοιπες γειτονικές θάλασσες - Ινδικό, Ειρηνικό, Ατλαντικό κ.λπ.
Το μόνιμο τους πρόβλημα, λοιπόν, ήταν να δημιουργήσουν αυτόν τον δακτύλιο.
Μέσα σε αυτόν το χώρο, την εποχή του ψυχρού πολέμου, γινόταν ο μεγάλος πόλεμος προσάρτησης - και από το ανατολικό μπλοκ - βάσεων στρατιωτικού, οικονομικού και πολιτικού ελέγχου.
Όλος ο ψυχρός πόλεμος στηρίχτηκε ουσιαστικά στο ποιος θα ελέγχει το δακτύλιο γύρω από την "κεντρική γη".
Μέχρι σήμερα βλέπουμε ότι τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα. Αν διαβάσει δηλαδή κανείς σύγχρονους διαμορφωτές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία θεωρείται και η ηγεμονική δύναμη αυτή τη στιγμή στον πλανήτη - για παράδειγμα το βιβλίο του Ζ. Μπρεζίνσκι ‘’Η μεγάλη σκακιέρα’’ - θα διαπιστώσει ότι τίποτα δεν άλλαξε και ότι η ρωσοφοβία είναι ακόμα έντονη.
Βεβαίως, διαβάζοντας τον επίσης Αμερικανό G.F. Kennan, μια μεγάλη μορφή της εξωτερικής πολιτικής και της Ιστορίας, θα πιστοποιήσει ότι ο ρόλος της Γερμανίας είναι πολύ σημαντικός σε μια Ευρώπη, η οποία πρέπει να ομογενοποιηθεί οπωσδήποτε οικονομικά, αλλά όχι παραπάνω.
Αυτό πρέπει να γίνει για να μπορέσει, αφενός μεν να ενσωματώσει τις εγγενείς γερμανικές δυνάμεις ούτως ώστε να μη δημιουργηθεί και πάλι πρόβλημα ενός Γ' Παγκόσμιου πολέμου και αφετέρου με την οικονομία της Γερμανίας να ομογενοποιηθούν τεράστιες περιοχές προς τα ανατολικά της, δηλαδή προς την πρώην Σοβιετική Ένωση.
 |
Συνταγματάρχης, απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, της Σχολής Διοικήσεως και Επιτελών και της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου.
Μεταπτυχιακό στο εθνικό και καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών στην «αποτελεσματική διαχείριση εξυπηρέτησης πελατών» (customer relationship management), καθώς κ πτυχιούχος του τμήματος Προγραμματιστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.
.JPG)
