 |
Πολυχρονάκης Μιχάλης*
Θεσσαλονίκη 2005
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. «Ένας έξυπνος στρατηγός αποφεύγει ένα στράτευμα, όταν το φρόνημα του είναι ψηλά, αλλά κάνει επίθεση, όταν αυτό έχει χαλαρώσει. Αυτή είναι η τέχνη της μελέτης της ψυχικής διαθέσεως». Από τον 5ο π.Χ αιώνα ο σοφός Κινέζος στρατηγός Sun Zu, καταγράφει τη σημασία του ψυχολογικού παράγοντα στις πολεμικές επιχειρήσεις.
2. «Κατά τον πόλεμο η δράση ουδέποτε κατευθύνεται μόνο κατά της ύλης. Στρέφεται συγχρόνως πάντοτε και κατά της πνευματικής δυνάμεως, ήτις δίδει ζωήν εις την ύλη ταύτην». Από τις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα ο C. V. Clausewitz, επιχειρεί τη δική του προσέγγιση με πιο επιστημονική μέχρι τότε ματιά, στο μεγάλο κεφάλαιο των ψυχολογικών επιχειρήσεων. Αναφερόμενος δε στις «φυσικές δυνάμεις» και τις «ηθικές ποσότητες» ενός στρατεύματος επισημαίνει: «τα φυσικά δεν είναι τίποτε περισσότερον της ξύλινης χειρολαβής, ενώ τα ηθικά είναι το ευγενές μέταλλον, το πραγματικόν, το θαυμασίως εστιλβωμένον όπλον» .
3. Ο Liddell Hart συνοψίζει μερικές αλήθειες, που έχουν προκύψει από την πείρα μέσα από την ιστορία των πολέμων. Σημειώνει ότι δεν πρέπει να εκδηλώνεται μια επιθετική ενέργεια μέχρι να εξασφαλιστεί και να θεωρηθεί ως ικανοποιητική η παράλυση, που θα επιτευχθεί από την αποδιοργάνωση του εχθρού. Αυτό πιστεύει, ότι δημιουργείται από το «ψυχολογικό ισοδύναμο της: την πτώση του ηθικού του εχθρού» .
4. «Η Προπαγάνδα στηρίζεται στον Φόβο και στην Ελπίδα» . Η αρχή που εφάρμοσε κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Επιτροπή Πολιτικής Προπαγάνδας της Αγγλίας, αποφεύγοντας συγχρόνως τα ψεύδη και στηριζόμενη σε συγκεκριμένα πραγματικά γεγονότα, είχε σαν αποτέλεσμα να αναγκάσει το Γερμανό Στρατηγό Λούντερντορφ να παραδεχτεί, «είμαστε υπνωτισμένοι από την εχθρική προπαγάνδα» και να συμπληρώσει ότι η Γερμανία δεν έχασε τον πόλεμο στο πεδίο της μάχης.
5. Τα παραπάνω σχόλια σηματοδοτούν χαρακτηριστικά σημεία εξέλιξης της φιλοσοφίας των ψυχολογικών επιχειρήσεων(ΨΕ), στην ανθρώπινη ιστορία. Στην σημερινή εποχή οι ΨΕ, αποτελούν μεγάλο και σπουδαίο κεφάλαιο τόσο σε επίπεδο κυβερνητικού σχεδιασμού των κρατών, με στόχους που έχουν ορίζοντα μακράς διάρκειας και φύση πολιτική, όσο και σε επίπεδο διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων, όπου διεξάγονται ως αναπόσπαστο μέρος των επιχειρήσεων .
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
7. Τα στοιχεία λήφθηκαν από:
α. Προσβάσιμες στο κοινό, μη διαβαθμισμένες πηγές (βιβλιογραφία, επιστημονικά περιοδικά, διαδύκτιο).
β. Διαβαθμισμένους στρατιωτικούς κανονισμούς, επίσημα έγραφα του αμερικανικού στρατού και το υπό έγκριση Διακλαδικό Δόγμα ΨΕ του Ελληνικού Στρατού.
8. Η περίοδος εντός της οποίας εξετάστηκαν γεγονότα και δραστηριότητες ΨΕ στο Ιράκ, αρχίζει από τον Αύγουστο του 1990 και τελειώνει περί τα τέλη του 2003.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ “Α”
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
9. Γενικά
α. Πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί πολύ συνοπτικά η πολιτικοστρατιωτική κατάσταση που διαμορφώνεται από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 έως και τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και αφορά το θέμα.
β. Η πολιτική κατάσταση στις δύο περιπτώσεις, του πολέμου του Περσικού Κόλπου και της επιχείρησης απελευθέρωσης του Ιράκ (Iraqi Freedom), ήταν τελείως διαφορετική. Το 1990-91 οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχοντας τη διεθνή νομιμοποίηση από την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, είχαν ως σκοπό να απελευθερώσουν ένα μικρό αραβικό κράτος (Κουβέιτ) και να αποκαταστήσουν τη διεθνή νομιμότητα. Στο πλευρό τους είχαν στρατεύματα από αρκετά αραβικά κρά-τη, τα οποία ένιωθαν άμεσο κίνδυνο από τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Σαντάμ.
γ. Το 2003 ήταν ένας απρόσκλητος εισβολέας, ο οποίος δεν είχε πείσει με τη φιλολογία του περί όπλων μαζικής καταστροφής. Εθεωρείτο συνεργάτης του Ισραήλ και συνυπεύθυνη για τη συνεχιζόμενη σφαγή στα παλαιστινιακά εδάφη. Η Ευρώπη ήταν ουδέτερη έως εχθρική και ο μουσουλμανικός κόσμος σε «ερεθισμό» μετά την εισβολή στο Αφγανιστάν. Αυτό είχε σαν συνέπεια την πολιτική απομόνω-ση των ΗΠΑ και τη μη νομιμοποίηση των σχεδίων τους από τον ΟΗΕ.
10. Κοινά Σημεία Δυο Περιόδων
α. Η στάση του Ισραήλ, το οποίο δεδομένου ότι αποτελεί το κόκκινο πανί για όλους τους Άραβες, θα έπρεπε με κάθε τρόπο να μείνει έξω από οποιαδήποτε επιχείρηση, αφού κάθε ενεργός ανάμειξή του θα μπορούσε να αλλάξει αυτόματα τη στάση του αραβικού κόσμου.
β. Η στάση των Κούρδων του βόρειου Ιράκ, που και στις δύο περιπτώσεις συντάχθηκαν με τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους, χωρίς όμως να παίξουν ρόλο αντίστοιχο με αυτό της Βόρειας Συμμαχίας στο Αφγανιστάν.
11. Σημαντικές Διαφορές Δύο Περιόδων
α. Ο Στρατός του Ιράκ, που είχαν να αντιμετωπίσουν οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοι τους κατά το δεύτερο πόλεμο, δεν είχε καμία σχέση με το στρατό του πρώτου πολέμου. Τότε αριθμούσε 550.000 άνδρες, 4.280 άρματα μάχης, 690 μαχητικά αεροσκάφη, 1.500 πυραύλους διαφόρων τύπων και πληθώρα άλλων οπλικών συστημάτων, αρκετά σύγχρονων, που καταστούσαν το Ιράκ τη σημαντικότερη δύναμη στον κόλπο. Το πλέον αξιοσημείωτο όμως ήταν ότι το ηθικό του Ιρακινού στρατού, βρισκόταν στα ύψη μετά τη νίκη του στον πόλεμο με το Ιράν.
β. Κατά το δεύτερο πόλεμο, η δύναμη του Ιρακινού στρατού αριθμούσε περίπου τους μισούς άνδρες με 2.000 άρματα μάχης παλαιάς τεχνολογίας, που υπέφερε από έλλειψη ανταλλακτικών λόγω του διαρκούς εμπάργκο, με ασήμαντη αεροπορική δύναμη και με χαμηλό ηθικό που μόνη η πίστη στον Αλλάχ δεν έφθανε να το στηρίξει.
γ. Όσον αφορά τις τακτικές που εφαρμόστηκαν, πολλοί είπαν ότι ο πρώτος πόλεμος στον Περσικό Κόλπο ήταν ο τελευταίος των συμβατικών πολέμων που χαρακτήρισαν τη βιομηχανική εποχή, ενώ ο δεύτερος είναι ο πρώτος από τους πολέμους, αν και σε πρωτογενή μορφή, που θα διεξάγονται στον αιώνα που διανύουμε.
δ. Από πλευράς Ιράκ, ενώ στον πρώτο πόλεμο εφαρμόσθηκε η γραμμική άμυνα με οχυρωματικά έργα, που όμως ξεπεράστηκαν με ευκολία από τους συμμάχους, στον δεύτερο πόλεμο προτιμήθηκε η μάχη των πόλεων με αποτέλεσμα οι Αμερικανοί να μη αντιμετωπίσουν ουσιαστικά εμπόδια στο δρόμο για τη Βαγδάτη.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ “Β”
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΞΗΧΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΠΑ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΨΕ
12. Γενικά
Την ευθύνη διεξαγωγής των ΨΕ στο Ιράκ ανέλαβε το 4ο Αερομεταφερόμενο Συγκρότημα Ψυχολογικών Επιχειρήσεων (4th PSYOP Group) με έδρα το Φόρτ Μπράγκ (Fort Bragg) των ΗΠΑ, η μόνη ενεργός μονάδα ΨΕ του Αμερικανικού Στρατού. Αποτελείται από έξι τάγματα ψυχολογικών επιχειρήσεων και ένα λόχο διοίκησης. Στη δύναμη του το Συγκρότημα, περιλαμβάνει και πολιτικό προσωπικό.
13. Μονάδες ΨΕ
Πιο συγκεκριμένα το Συγκρότημα αποτελείται από:
α. Τέσσερα Τάγματα Ψυχολογικών Επιχειρήσεων (PSYOP Battalions), τα οποία έχουν διατεθεί για την υποστήριξη των περιοχών ευθύνης των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων ανά την υφήλιο. Για την περιοχή της Μέσης Ανατολής (Central Command (CENTCOM)), είναι αρμόδιο το 8Ο Τάγμα ΨΕ.
β. Ένα Τάγμα Διασποράς, το οποίο έχει ως αποστολή την εκτύπωση του έντυπου υλικού, την παραγωγή των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών προγραμμά-των και τις επικοινωνίες.
γ. Ένα Τάγμα Τακτικής Υποστήριξης, το οποίο διαθέτει τακτικά μέσα (όπως μεγάφωνα, ελικόπτερα, και οχήματα) και υποστηρίζει τους διοικητές των μονάδων ελιγμού, δίνοντας τους τη δυνατότητα να απευθυνθούν και να επικοινωνήσουν με το προσωπικό των εχθρικών μονάδων ή με τον πληθυσμό.
δ. Μια αεροπορική μονάδα, η 193 Πτέρυγα Ειδικών Επιχειρήσεων με έδρα την Πενσυλβάνια, υποστηρίζει τις αποστολές της ανωτέρω μονάδας ΨΕ με αεροπορικά μέσα. Η Πτέρυγα αυτή διαθέτει αεροσκάφη EC–130Ε Commando Solo, τα οποία είναι κατάλληλα εξοπλισμένα ώστε να γίνονται απ΄ αυτά ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, που προετοιμάζονται και υλοποιούνται από τις μονάδες ΨΕ.
Α΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΣΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ
14. Διεθνή Στάση και Συμπεριφορά
α. Είναι γεγονός ότι για τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, το Πεντάγωνο δεν έδωσε πολλές πληροφορίες που αφορούν τις ΨΕ που διεξήχθησαν. Τα διαθέσιμα στοιχεία, μας δίνουν μια γενική εικόνα του τρόπου με τον οποίο διενήργησαν τις επιχειρήσεις οι Συμμαχικές δυνάμεις.
β. Κατά τον πόλεμο αυτό, το Ιράκ αντιμετωπίζει την διεθνή κατακραυγή εξαιτίας της εισβολής των στρατιωτικών δυνάμεων του στο Κουβέιτ (2 Αυγούστου 1990).
γ. Η πρώτη στρατηγικού επιπέδου ενέργεια των ΗΠΑ με ψυχολογικές προεκτάσεις, ήταν η άμεση αποστολή της δύναμης κρούσεως (Aircraft Carrier Battle Group (CVBG)) του αεροπλανοφόρου USS Independence στην περιοχή Diego Garcia του Ινδικού Ωκεανού στον κόλπο του Ομάν. Ακολούθησε η υπ’ αριθμόν 660 απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας στις 2 Αυγούστου 1990, που καταδίκαζε την εισβολή σαν παραβίαση του χάρτου των Ηνωμένων Εθνών και η πρόταση και έγκριση από τον ΟΗΕ, επιβολής οικονομικών κυρώσεων στο Ιράκ (6 Αυγούστου 1990).
15. Αντικειμενικοί Σκοποί (ΑΝΣΚ) Στρατηγικών ΨΕ ΗΠΑ
α. Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν παράλληλα τις απαιτούμενες πολιτικές δραστηριότητες για την υποστήριξη των στρατηγικών στόχων ΨΕ ώστε:
(1). Να επιτύχουν την κατανόηση και αποδοχή, αλλά και υποστήριξη των συμμαχικών κρατών στις επιχειρήσεις που ανέλαβαν εναντίον του Ιράκ.
(2). Να απομονώσουν το Ιράκ από τη διεθνή κοινωνία.
(3). Να ενδυναμώσουν την εμπιστοσύνη και την αποφασιστικότητα των φιλικών χωρών για την αντιμετώπιση της ιρακινής επιθετικότητας.
β. Οι παραπάνω στόχοι επιτεύχθηκαν χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, «οι σύμμαχες των ΗΠΑ χώρες στη Δυτική Ευρώπη ανταποκρίθηκαν αμέσως. Στις 2 Αυγούστου, οι Σοβιετικοί ζήτησαν την άμεση αποχώρηση των ιρακινών στρατευμάτων από το Κουβέιτ» .
γ. Το μόνο κράτος που ήταν αντίθετο στην παρουσία των συμμαχικών δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο ήταν το Ιράν, το οποίο χαρακτήρισε αυτή την κίνηση «θρασεία και αναιδή» , όμως είχε καταδικάσει την ενέργεια του Ιράκ.
16. Σχεδίαση - Διεξαγωγή Ψυχολογικών Επιχειρήσεων Πεδίου Μάχης (ΨΕΠΜ)
α. Ταυτόχρονα με την εφαρμογή των οικονομικών κυρώσεων, το 4ο Συγκρότημα ΨΕ, επιφορτίστηκε με την ευθύνη προπαρασκευής και διεξαγωγής Ψυχολογικών Επιχειρήσεων Πεδίου Μάχης (ΨΕΠΜ), στην περιοχή του Περσικού Κόλπου. Οργανώθηκαν ειδικά τμήματα προπαγάνδας με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, γνώστες των θεμάτων και του τρόπου ζωής της Μέσης Ανατολής. Σκοπός ήταν ο κατάλληλος σχεδιασμός ΨΕ. Για το λόγω αυτό, μέλη από τα παραπάνω τμήματα πήγαν στο Ριάντ (Riyadh), πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, όπου έλαβαν μέρος σε συσκέψεις με σκοπό να καθοριστεί με λεπτομέρειες ο τρόπος διεξαγωγής και τα θέματα των ΨΕ. Διερευνήθηκαν επίσης οι δυνατότητες υποστήριξης από επιτόπια μέσα (πρώτες ύλες, δυνατότητες εκτύπωσης φυλλαδίων-προκηρύξεων, ραδιοφωνικοί σταθμοί, κτλ). Αξίζει να σημειωθεί ότι παρόμοιες ενέργειες έγιναν και στην Τουρκία.
β. Απόρρητες οδηγίες που είχαν την έγκριση του ίδιου του Προέδρου G. Bush ενέπλεκαν με τη διεξαγωγή των ΨΕ και τμήματα της Κουβετιανής αντίστασης. Τον τελικό σχεδιασμό των ΨΕ και του τρόπου χρήσεως των μέσων έκανε μια μικτή ομάδα Αμερικανών και Αράβων ειδικών.
γ. Οι κύριοι ΑΝΣΚ πάνω στους οποίους σχεδιάστηκε και κατευθύνθηκε η προπαγάνδα πεδίου μάχης κατά του Ιράκ ήταν :
(1). Να αποφευχθούν οι αντιθέσεις με τη θρησκεία και τον πολιτισμό του στόχου.
(2). Τα μηνύματα να προσελκύουν τον ιρακινό πληθυσμό.
(3). Να πεισθούν οι ιρακινοί στρατιώτες με φιλικό και ασφαλή τρόπο, να παραδοθούν.
(4). Να ανακοινωθούν μηνύματα κατανοητά, με περιεχόμενο το οποίο θα ασκεί ψυχολογική πίεση μέχρι του σημείου να είναι απειλητικό και να προκαλεί φόβο.
δ. Με την πάροδο του χρόνου γινόταν αρκετά εμφανές ότι οι οικονομικές κυρώσεις έπρεπε αναπόφευκτα να μετατραπούν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Μόλις στις 10 Ιανουαρίου 1991, πέντε ημέρες πριν την έναρξη των επιχειρήσεων, έγινε γνωστή από τις συμμαχικές δυνάμεις η πρώτη επιχείρηση ΨΕΠΜ. Διασκορπίστηκαν φυλλάδια προκηρύξεων από αερόστατα στα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας με το Κουβέιτ με στόχο τις ιρακινές στρατιωτικές δυνάμεις, με μηνύματα προτροπής σε παράδοση. Οι επιθετικές ΨΕ είχαν ξεκινήσει.
ε. Τα μηνύματα των προκηρύξεων αναφερόταν αρχικά σε θέματα ειρήνης και συναδελφοσύνης μεταξύ συμμάχων και ιρακινών. Αργότερα δόθηκε έμφαση στην οριακή ημερομηνία της 15ης Ιανουαρίου, που είχαν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη ως έσχατο όριο συμμόρφωσης του Ιράκ προς τις αποφάσεις τους, καθώς μετά την ημερομηνία αυτή θα άρχιζε η επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου».
στ. Με την έναρξη των αεροπορικών και χερσαίων επιχειρήσεων κλιμακώθηκαν και οι ψυχολογικές ενέργειες. Τα μέσα διασκορπισμού των προκηρύξεων ήταν τα αεροσκάφη MC-130, HC-130, A-10, F-16, B-52, τα ελικόπτερα και το πυροβολικό (εικόνες όπως στο Παράρτημα «Α»). Οι ΨΕ ήταν ένας συνδυασμός κατάλληλης χρησιμοποίησης προκηρύξεων, ραδιοφωνικών εκπομπών και χρήσης μεγαφώνων.
ζ. Όπως διαπιστώθηκε αργότερα, από τους αναλυτές του πολέμου «οι ψυχολογικές επιχειρήσεις ήταν ο δεύτερος παράγοντας, μετά τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς, της πτώσης του ηθικού των ιρακινών στρατιωτών» .
ΜΕΣΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
17. Προκηρύξεις
α. Οι προκηρύξεις ήταν το μέσον που χρησιμοποιήθηκε σε μεγαλύτερη έκταση. Διασκορπίσθηκαν συνολικά περίπου 29 εκατομμύρια φυλλάδια με 33 διαφορετικά μηνύματα. Κατά το σχεδιασμό τους είχε δοθεί μεγάλη προσοχή, στον τρόπο διατύπωσης του κειμένου, το είδος της αναπαράστασης που απεικόνιζαν, μέχρι και στις χρωματικές αποχρώσεις, ανάλογα με την κατηγορία. Εικόνες που προκαλούσαν το στόχο να αναπολεί την ηρεμία και την οικογενειακή γαλήνη, με γενειοφόρα πρόσωπα (χαρακτηριστικό σεβασμού και οικειότητας στην αραβική κοινωνία) και κυρίαρχο χρώμα το πράσινο (χρώμα που συμβολίζει τη φιλία στις αραβικές περιοχές), για τις φιλικού περιεχομένου. Κυρίαρχο χρώμα το κόκκινο και εικόνες που προειδοποιούσαν για την καταστροφική ισχύ των όπλων σύγχρονης τεχνολογίας των Συμμάχων, για τις προκηρύξεις προειδοποίησης και απειλής. Η γλώσσα ήταν η Αραβική και σε πολλές περιπτώσεις σκόπιμα και η Αγγλική. Στόχος όλων αυτών των προκηρύξεων ήταν οι στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράκ που βρισκόταν στο Κουβέιτ.
β. Κατηγορίες – Χαρακτηριστικά Προκηρύξεων ΨΕ
(1). Ενημέρωσης – Προτροπής και Ψυχολογικού Εξαναγκασμού
(α). Χρησιμοποιήθηκαν φυλλάδια, που απεικόνιζαν στη μία τους όψη πιστή απομίμηση του ιρακινού χαρτονομίσματος των 25 δηναρίων, ενώ στην πίσω όψη τους έφεραν εικονογραφημένα μηνύματα (Π-1). Η συγκεκριμένη καρικατούρα (πίσω μέρος του χαρτονομίσματος) στην προκήρυξη (Π-1), είχε στόχο να μεταφέρει χαρακτηριστικό μήνυμα εναντίον του Σαντάμ, δημιουργώντας έμμεσα το αίσθημα της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης και τέλος της αποστροφής προς τον ίδιο τον Σαντάμ και το καθεστώς του. «Υποφέρω εδώ και 11 χρόνια. Δεν έχω πια δύναμη να υποφέρω κι άλλο». Η πινακίδα γράφει «ΚΟΥΒΕΪΤ».
(β). Στις λεπτομέρειες του φυλλαδίου περιλαμβάνεται το κοράκι, που κάθεται πάνω στην πινακίδα και συμβολίζει για τις αραβικές περιοχές την κακή τύχη και το κείμενο που έχει επιλεγεί από στίχους γνωστού αραβικού τραγουδιού, ώστε να αποτυπωθεί εύκολα στο μυαλό του στόχου και να υπάρχει ο συνειρμός της διασύνδεσης του μηνύματος με το τραγούδι.
(γ). Σε άλλη έκδοση (Π-2) στην πίσω όψη, υπήρχαν μηνύματα που προέτρεπαν τους στρατιώτες να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να γυρίσουν στις οικογένειες τους που τους περιμένουν ή αναγραφόταν οδηγίες για ασφαλή παράδοση στις συμμαχικές δυνάμεις (Π-3). Τέτοιου περιεχομένου φυλλάδια διασκορπίστηκαν αρκετές ημέρες προ της ενάρξεως των χερσαίων επιχειρήσεων.
 |
(δ). Από καταθέσεις ιρακινών που αυτομόλησαν ή παραδόθηκαν, διαπιστώθηκε ότι τα φυλλάδια που παρείχαν οδηγίες ασφαλούς παράδοσης σε συνδυασμό με τις προκηρύξεις προειδοποιήσεως και απειλής είχαν καθοριστική επίδραση στην απόφαση τους να παραδοθούν.
(ε). Το φυλλάδιο (Π-4), απεικονίζει στη μία του όψη ένα άξιο σεβασμού και παραδοσιακά ενδεδυμένο Άραβα να προειδοποιεί με αγωνία ένα ιρακινό στρατιώτη, ότι η ημερομηνία εκπνοής του τελεσιγράφου που είχαν θέσει οι συμμαχικές δυνάμεις πλησιάζει στο τέλος, δείχνοντας του ένα ημερολόγιο τοίχου. Η άλλη όψη, απεικονίζει το έμβλημα των Συμμαχικών δυνάμεων στο κέντρο και γύρω απ’ αυτό όλες τις σημαίες των κρατών που συμμετείχαν στην επιχείρηση. Η εικόνα αυτή προκαλούσε στον ιρακινό στρατιώτη που την έβλεπε, την αίσθηση του όγκου των ενωμένων συμμαχικών δυνάμεων που θα αντιμετωπίσει καθώς και τη διεθνή κατακραυγή και απομόνωση στην οποία είχε περιέλθει το Ιράκ.
 |
(στ). Η εικόνα της προκήρυξης (Π-5), ενημερώνει για την καταστροφική ισχύ του όπλου που απεικονίζει.
Το κείμενο στην εμπρός όψη αναφέρει: «Αυτό είναι προειδοποίηση. Θα μπορούσε να είναι μια πραγματική βόμβα».
Στην πίσω όψη: «Μια τέτοιου τύπου βόμβα εναέριου βομβαρδισμού, βάρους επτά τόνων προκαλεί την καταστροφή σε τεράστια έκταση. Είναι η πιο καταστρεπτική συμβατική βόμβα αυτού του πολέμου, έχει δύναμη μεγαλύτερη από 20 πυραύλους Scud».
Το κείμενο στην εμπρός όψη αναφέρει: «Αυτό είναι προειδοποίηση. Θα μπορούσε να είναι μια πραγματική βόμβα».
Στην πίσω όψη: «Μια τέτοιου τύπου βόμβα εναέριου βομβαρδισμού, βάρους επτά τόνων προκαλεί την καταστροφή σε τεράστια έκταση. Είναι η πιο καταστρεπτική συμβατική βόμβα αυτού του πολέμου, έχει δύναμη μεγαλύτερη από 20 πυραύλους Scud».
(ζ). Οι συμμαχικές δυνάμεις φρόντιζαν πάντα πριν από ένα καταστρεπτικό βομβαρδισμό μιας περιοχής, να προειδοποιούν με φυλλάδια αλλά και μέσω των «ενημερωτικών» ραδιοφωνικών εκπομπών, τις εκεί ευρισκόμενες εχθρικές δυνάμεις.
Ο σκοπός ήταν διπλός, κατ’ αρχήν τις παρότρυναν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους για να σωθούν και κατά δεύτερον να αυξήσουν την αξιοπιστία των συμμαχικών ΨΕ στα μάτια του ιρακινού στρατιώτη (στόχου), επαληθεύοντας την προειδοποίηση.
(η). Το φυλλάδιο (Π-6), είναι ασπρόμαυρο και απεικονίζει στην εμπρός όψη του και αριστερά, τον Πύργο του Κουβέιτ (Kuwaiti water towers) και δεξιά το θυρεό του κράτους.
Το κείμενο γράφει «Άκου το Ράδιο Κουβέιτ στα FM στις συχνότητες 92.5, 97.5, 87.9 και 98.8 MHZ».
Από την άλλη όψη απεικόνιζε ι-ρακινούς στρατιώτες να ακούν ραδιόφωνο. Το κείμενο λέει «Παρακαλώ άκου ρα-διόφωνο κάθε μέρα στη συχνότητα 1134KHZ στα μεσαία».
Το κείμενο γράφει «Άκου το Ράδιο Κουβέιτ στα FM στις συχνότητες 92.5, 97.5, 87.9 και 98.8 MHZ».
Από την άλλη όψη απεικόνιζε ι-ρακινούς στρατιώτες να ακούν ραδιόφωνο. Το κείμενο λέει «Παρακαλώ άκου ρα-διόφωνο κάθε μέρα στη συχνότητα 1134KHZ στα μεσαία».
 |
(θ). Το μήνυμα του φυλλαδίου (Π-7), είναι προφανές και ανήκει στην κατηγορία που είχε σκοπό να προκαλέσει στον ιρακινό μαχητή συναισθήματα αμφιβολίας και ανασφάλειας για το πρόσωπο του Σαντάμ.
Επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ο διαχωρισμός του ιρακινού στρατού από το καθεστώς.
Στον αντίποδα, οι συμμαχικές δυνάμεις έδιναν την επιλογή – διέξοδο, στο προσωπικό των ιρακινών δυνάμεων, με το μήνυμα του φυλλαδίου (Π-8).
Το μήνυμα της προκήρυξης αυτής, συμβολίζει την επιθυμία των συμμαχικών δυνάμεων και κυρίως των αραβικών, για φιλία, ειρήνη και συμπόρευση, με τις στρατιωτικές δυνάμεις του Ιράκ. Στην υπόψη προκήρυξη έχουμε την αντιπαράθεση ιδεών προσωπικοτήτων, του ειρηνόφιλου Σαουδάραβα βασιλιά Φάχτ και του πολεμοχαρή Σαντάμ.
(2). Προειδοποίησης – Απειλής
(α). Οι Συμμαχικές δυνάμεις διασκόρπισαν, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων μεγάλο αριθμό διαφορετικών θεμάτων προκηρύξεων απειλής, που απεικονίζουν σκηνές θανάτου και καταστροφής.
 |
(β). Η προκήρυξη (Π-9), απεικονίζει το σύμβολο του Ιράκ, τον αετό και δεξιά ένα κόκκινο τρίγωνο (έμβλημα της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς του Σαντάμ) και πάνω από το τρίγωνο ένα σκοπευτικό σταυρόνημα.
Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, οι συμμαχικές δυνάμεις επιζητούν μόνο την καταστροφή των δυνάμεων της προεδρικής φρουράς.
Το πίσω μέρος, έχει φόντο τον ιρακινό αετό και το κείμενο αναφέρει: «Ο στόχος μας είναι μόνο οι δυνάμεις της προεδρικής φρουράς. Εσείς δεν είστε στόχος μας, είστε μόνο υπό παρακολούθηση. Μην εγκαταλείψετε τις θέσεις σας. Μην κινηθείτε νότια».
Η προκήρυξη αυτή αποτελεί απόδειξη, αλλαγής της τακτικής των σχεδιαστών των ΨΕ. Σε πρόσφατα διασκορπισθέντα φυλλάδια, αναγραφόταν αντίθετες οδηγίες ασφαλούς παράδοσης.
 |
(γ). Το φυλλάδιο (Π-10), δείχνει ένα αριθμό κατεστραμμένων αρμάτων σε κάποια περιοχή του Κουβέιτ.
Το κείμενο, στα Αραβικά, στο πίσω μέρος αναφέρει: «Αυτή η μάχη, ήταν η μητέρα όλων των μαχών του Σαντάμ. Εάν προσπαθήσετε ξανά να απειλήσετε το Κουβέιτ, οι συμμαχικές δυνάμεις θα σας καταστρέψουν για δεύτερη φορά». Υπογραφή: «Η μητέρα όλων των μαχών».
Αυτή η προκήρυξη (αντιπροπαγάνδας), αποτέλεσε απάντηση στη δήλωση του Σαντάμ, ότι το Κουβέιτ θα γίνει ένα δεύτερο Βιετνάμ.
Παρόμοιες προκηρύξεις αλλά με μηνύματα προειδοποίησης επικείμενου βομβαρδισμού και προτροπής σε εγκατάλειψη του υλικού τους για να σωθούν, διασκορπιζόταν συστηματικά μια ημέρα πριν από κάθε προσβολή τεθωρακισμένων μονάδων και μονάδων πυροβολικού. Σκοπός η άσκηση ψυχολογικής πίεσης στο στόχο, με επιζητούμενο αποτέλεσμα τη μείωση της μαχητικής ικανότητας και την εγκατάλειψη ή παράδοση του.
 |
(δ). Η προκήρυξη (Π-11), απεικονίζει σε φόντο, ένα Αμερικάνικο βομβαρδιστικό Β-52.
Αυτού του είδους τα βομβαρδιστικά εμφανίζονται στα φυλλάδια που διασκορπίστηκαν στο Κουβέιτ, να βομβαρδίζουν από επιχειρήσεις στο Βιετνάμ με βόμβες 60.000 λιβρών.
Το Β-52, αποτελεί πάντα ένα από τα πιο αποτελεσματικά ψυχολογικά όπλα. Είναι το σύμβολο της Αμερικανικής στρατηγικής ισχύος.
Στο κείμενο της προκήρυξης, η πρώτη και η τελευταία γραμμή είναι γραμμένες με κόκκινο χρώμα και το υπόλοιπο με μαύρο. Στην εμπρός όψη γράφει: «Προσοχή. Αυτή είναι μόνο η αρχή. Αν κινηθείτε νότια θα βομβαρδιστείτε. Προσοχή». Στην πίσω όψη αναφέρει: «Προσοχή. Αυτός μπορεί να ήταν πραγματικός βομβαρδισμός. Οι Συμμαχικές δυνάμεις σε παρακολουθούν. Όποια μονάδα επιχειρήσει να περάσει τα σύνορα του Κουβέιτ θα καταστρέφεται. Εγκατάλειψε τον οπλισμό σου και ζήσε. Αν προχωρήσεις με τη μονάδα σου προς τον νότο θα πεθάνεις. Προσοχή».
(ε). Οι προκηρύξεις Π-10 και Π-11, διασκορπίστηκαν σε περιοχές του Ιράκ κατά την επιχείρηση «Desert Fox». Η επιχείρηση αυτή έλαβε χώρα από τις 16 έως τις 19 Δεκεμβρίου 1998. Κατά τη διάρκεια της βομβαρδίστηκαν στρατιωτικής σημασίας στόχοι εντός του Ιράκ, από αμερικανικά και βρετανικά αεροσκάφη, καθώς επίσης και με πύραυλους Tomahawk. Αιτία ήταν η άρνηση του Ιράκ να επιτρέψει στους επιθεωρητές του ΟΗΕ, οι οποίοι θα ενεργούσαν σύμφωνα με την απόφαση 687 του Συμβουλίου ασφαλείας, να ελέγξουν εγκαταστάσεις του.
(3). Αποσταθεροποίησης
(α). Εκτός από τις προκηρύξεις που χρησιμοποιήθηκαν στις ΨΕΠΜ, υπάρχουν πληροφορίες ότι, ορισμένα είδη προκηρύξεων μαύρης προπαγάνδας, σχεδιάστηκαν και διασκορπίστηκαν από μια υπηρεσία της CIA. Η υπηρεσία αυτή είναι γνωστή ως Joint Task Force Proven Force (JTFPF) και η οποία χρησιμοποιούσε τον κλασικό τρόπο παραγωγής προκηρύξεων, όμοιο με αυτόν της 4ht PSYOP Group. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το τμήμα JTFPF, είχε ως σκοπό να αποσταθεροποιήσει το καθεστώς του Σαντάμ .
(β). Η JTFPF παρουσιαζόταν ως αεροπορική μονάδα, με βάση περιοχή της Τουρκίας. Υπαγόταν υπό επιχειρησιακό έλεγχο στην European Com-mand (EUCOM) και υπό τακτικό στη CENTCOM. Είχε υπό τον έλεγχο της πάνω από 6.000 άνδρες και μεγάλο αριθμό αεροσκαφών, περιλαμβανομένων και Β-52, για αποστολές βομβαρδισμού και διασκορπισμού φυλλαδίων.
18. Ραδιόφωνο
α. Στο θέμα των ραδιοφωνικών ΨΕ η κύρια ραδιοφωνική εκπομπή ήταν γνωστή με την ονομασία «Φωνή του Κόλπου». Η λειτουργία της άρχισε στις 19 Ιανουαρίου 1991 και εξέπεμπε 18 ώρες το 24ωρο. Η εκπομπές λάμβαναν χώρα από επίγειες εγκαταστάσεις στο έδαφος της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας και από ειδικά διασκευασμένα αεροσκάφη της πολεμικής αεροπορίας (EC-130E Commando Solo). Τα αεροσκάφη αυτά πετούσαν κοντά στον Ιρακινό εναέριο χώρο και εξέπεμπαν μηνύματα εναντίον του Σαντάμ Χουσείν. Η εκπομπή μέσω αεροσκαφών διαρκούσε 5 ώρες και γινόταν μόνο νύχτα.
β. Η αρχική ενημέρωση του ακροατηρίου-στόχου, για τις συχνότητες εκπομπής και το ωριαίο πρόγραμμα, γινόταν με φυλλάδια (προκηρύξεις) που είχαν διασκορπιστεί στο έδαφος των περιοχών εμβελείας του σταθμού. Συμπληρωματικές οδηγίες στη συνέχεια, δίδονταν από τους εκφωνητές του προγράμματος.
γ. Το πρόγραμμα περιλάμβανε αραβική μουσική και μηνύματα στην αραβική γλώσσα, που τα εκφωνούσαν επιλεγμένοι εκφωνητές. Το περιεχόμενο των μηνυμάτων προέτρεπε τους ιρακινούς στρατιώτες να παραδοθούν, υπόσχοντας τους ανθρώπινη μεταχείριση. Αργότερα προειδοποιούσε τις ιρακινές μονάδες για τον επικείμενο βομβαρδισμό τους.
δ. Η σημασία της ψυχολογικής επίδρασης του ραδιοφωνικού προγράμ-ματος φάνηκε αργότερα, όταν οι ιρακινοί αιχμάλωτοι ομολογούσαν, ότι ο φόβος των επικείμενων βομβαρδισμών και η ψυχολογική επίδραση των μηνυμάτων τους ωθούσαν στην παράδοση τους.
ε. Συμπληρωματικά στοιχεία και φωτογραφίες, όπως στο Παράρτημα «Β».
19. Μεγάφωνα
α. Η τακτική χρησιμοποίησης των ομάδων μεγαφώνων, συνίστατο στην προικοδότηση των αμερικανικών μονάδων ελιγμού-πρώτης γραμμής, με αυτού του είδους τα μέσα ψυχολογικού επηρεασμού (μεγάφωνα). Η χρήση τους είχε ως σκοπό την άσκηση ψυχολογικής πίεσης στις δυνάμεις του εχθρού ή την επικοινωνία με τον άμαχο πληθυσμό (ακροατήρια-στόχοι).
β. Έγκαιρα διαπιστώθηκε ότι το 4ο Συγκρότημα ΨΕ, δεν διέθετε τα απαιτούμενα μέσα για να υποστηρίξει τις επιχειρήσεις σε τακτικό επίπεδο. Δεν διέθετε τον απαραίτητο αριθμό ομάδων μεγαφώνων. Προς αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, μεταφέρθηκαν εφεδρικά τμήματα ΨΕ στην περιοχή του Περσικού κόλπου ( το 13ο Τάγμα και η 19η ομάδα από τη Μινεάπολη, η 18η ομάδα από το Μισσούρι, η 244η και η 245η ομάδες από το Τέξας και η 362η ομάδα από το Αρκάνσας). Με αυτές τις δυνάμεις καλύφθηκαν οι ανάγκες των μονάδων ελιγμού, σε μέσα ψυχολογικών δραστηριοτήτων.
γ. Τα τμήματα αυτά υποστήριξαν τις επιχειρήσεις του XVIII Αεροκίνητου Σώματος Αλεξιπτωτιστών, του VII Σώματος Στρατού, της Διοίκησης Δυνάμεων Πεζοναυτών (US Marine Central Command (USMARCENT)), και της Διοίκησης Δυνάμεων Ειδικών Επιχειρήσεων (US Special Operations Command Central (US-SOCCENT)).
δ. Οι ομάδες μεγαφώνων χρησιμοποιούσαν μαγνητοφωνημένες κασέτες, οι οποίες περιείχαν μηνύματα παρακίνησης προς παράδοση, καθώς και παρενοχλήσεως και εξαπατήσεως. Οι κασέτες ήταν ειδική παραγωγή του τμήματος προπαγάνδας (Propaganda Development Cell), με έδρα το Ριάντ.
ε. Συσκευές μεγαφώνων (αναλόγου τύπου για κάθε περίπτωση), έφεραν ειδικά διασκευασμένα ελικόπτερα UH-1H, τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, ελαφρά οχήματα τύπου Χάμερ (Humvee), αλλά υπήρχαν και φορητές συσκευές.
στ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα χρήσης των ομάδων μεγαφώνων και φωτογραφικό υλικό, στο Παράρτημα «Γ».
20. Επιχείρηση “Provide Comfort”
α. Η επιχείρηση αυτή, έλαβε την έγκριση διεξαγωγής στις 6 Απριλίου 1991. Σκοπό είχε την προστασία των Κούρδων του Βόρειου Ιράκ από τις ιρακινές δυνάμεις που επιχειρούσαν εναντίων τους και την παροχή σ’ αυτούς ανθρωπιστικής βοήθειας.
β. Τα θέματα των ΨΕ που υποστήριξαν την συγκεκριμένη επιχείρηση, είχαν ως κύριο σκοπό να γνωστοποιήσουν το φιλικό χαρακτήρα του έργου που είχαν αναλάβει οι ΗΠΑ γι’ αυτούς. Την ευθύνη διεξαγωγής ανέλαβε το 6ο Τάγμα ΨΕ, με έδρα το Ιντσιρλίκ της Τουρκίας. Η αρχική δύναμη της Μονάδας ήταν 31 αξιωματικοί και οπλίτες, η οποία με την εξέλιξη των επιχειρήσεων ξεπέρασε τους 78. Έργο της ήταν η παραγωγή και διανομή φυλλαδίων προκηρύξεων και παραγωγή ραδιοφωνικής εκπομπής, για την προβολή της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Οι προκηρύξεις ανέγραφαν οδηγίες της Αμερικανικής διοίκησης, οδηγίες προστασίας από εγκαταλελειμμένα πυρομαχικά και νάρκες, καθώς και λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο διανομής της ανθρωπιστικής βοήθειας.
γ. Στο αποτέλεσμα του έργου της παραπάνω μονάδος, αναφέρθηκε το 1994 ο ίδιος ο Στρατηγός John Shalikashvili. Επισημαίνει πως είναι πεπεισμένος ότι η μεγάλη αυτή επιτυχία που είχε η υπόψη επιχείρηση, οφείλεται στο καταπληκτικό έργο των ΨΕ, να υποστηρίξουν επιτυχώς τους σκοπούς της επιχείρησης.
ε. Η επιχείρηση “PROVIDE COMFORT”, έλαβε χώρα μετά το πέρας του πολέμου του Κόλπου και μπορεί να θεωρηθεί από πλευράς ΨΕ, ως μια επιχείρηση Υποστήριξης Ειρήνης (ΨΕΥΕ) αλλά που τη διακρίνουν και χαρακτηριστικά Σταθεροποίησης(ΨΕΣ). Οι αμερικανικές δυνάμεις αποσκοπούσαν στον έλεγχο του Κουρδικού πληθυσμού του Βορείου Ιράκ, διότι ήξεραν καλά ότι οι «λογαριασμοί» στην περιοχή του Περσικού κόλπου δεν είχαν ακόμα κλείσει. Σ’ αυτή τους την προσπάθεια, επιδίωκαν την υποστήριξη από πληθυσμούς που είχαν υποστεί διωγμούς από το καθεστώς του Ιράκ και συνεπώς ήταν δεδομένη η αποστροφή τους προς το πρόσωπο του Σαντάμ.
στ. Περισσότερα στοιχεία και φωτογραφικό υλικό, στο Παράρτημα «Δ».
Β΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ- ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΙΡΑΚ (IRAQI FREEDOM)
21. Διεθνή Στάση και Συμπεριφορά
α. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, 19 αεροπειρατές συνέτριψαν την αίσθηση του αλώβητου των Αμερικανών, σκοτώνοντας περισσότερους από τρεις χιλιάδες ανθρώπους και πλήττοντας εθνικά σύμβολα σε δύο από τις ισχυρότερες πόλεις της χώρας.
β. Τέσσερις ημέρες αργότερα, ο υπουργός άμυνας των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσφελντ, εξηγούσε στον πρόεδρο και στα μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφα-λείας, ότι δεν υπήρχαν αρκετοί κατάλληλοι στόχοι να χτυπήσουν στο Αφγανιστάν, την ορεινή αυτή υπανάπτυκτη χώρα, που φιλοξενούσε τα μέλη της Αλ Κάιντα, της οργάνωσης η οποία θεωρήθηκε ότι κρυβόταν πίσω από τις επιθέσεις. «Θα μπορούσαμε να επιτεθούμε στο γειτονικό Ιράκ, εφόσον τα στρατεύματα μας βρίσκονται ήδη εκεί» , είπε ο Ράμσφελντ και προφανώς το εννοούσε.
γ. Για την συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με το Ιράκ, ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, χρησιμοποίησε το λεγόμενο Γραφείο Ειδικών Σχεδίων, το οποίο συγκρότησε ο ίδιος ως προσωπική υπηρεσία πληροφοριών. Τα περισσότερα μέλη του βρισκόταν εκτός των επισήμων καταστάσεων μισθοδοσίας και εκτός κοινοβουλευτικού ελέγχου. Αυτό το όργανο λειτουργούσε ως σκιώδης κυβέρνηση και σε πολλές περιπτώσεις υπερίσχυσε στην αντιπαράθεση του με το υπουργείο Εξωτερικών και τη CIA, γέρνοντας την πλάστιγγα υπέρ του πολέμου. Λέγεται ότι έφταναν στο σημείο να απαιτούν πιεστικά από τα στελέχη της διευθύνσεως επιχειρήσεων, να μην απορρίψουν την παραμικρή αναφορά, όσο παρατραβηγμένη κι αν ήταν, εφόσον ενίσχυε τα επιχειρήματα της κυβέρνησης υπέρ του πολέμου.
δ. Μια εβδομάδα μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, 41 εξέχοντες Αμερικανοί βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, υπέγραψαν μια επιστολή προς τον πρόεδρο Μπούς, σχετικά με τις χώρες που υποστήριζαν την τρομοκρατία. Στην επιστολή, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα, ανέφεραν ότι συμφωνούσαν με τις πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Κόλιν Πάουελ, ότι ο Σαντάμ Χουσείν είναι ένας από τους μεγαλύτερους τρομοκράτες ανά την υφήλιο.
ε. Τον Αύγουστο του 2002, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζώρτζ Μπούς φέρεται να έδωσε τη συγκατάθεση του για τον πόλεμο κατά του Ιράκ, οπότε και ξεκίνησαν οι ΨΕ σε στρατηγικό επίπεδο.
στ. Έτσι άρχισαν να υλοποιούνται καλά σχεδιασμένες και συντονισμένες προσπάθειες μελλών της Κυβερνήσεως Μπούς, για να πείσουν την κοινή γνώμη των ΗΠΑ αλλά και των συμμάχων τους, για την αναγκαιότητα της στρατιωτικής επέμβασης στο Ιράκ και το αναπόφευκτο του πολέμου.
22. ΑΝΣΚ ΨΕ ΗΠΑ σε Σρατηγικό Επίπεδο
Τα κύρια σημεία πάνω στα οποία βασίστηκαν οι στρατηγικές ΨΕ, που είχαν στόχο τις συμμαχικές και ουδέτερες χώρες με σκοπό τη δημιουργία στάσης και συμπεριφοράς των στόχων υπέρ του πολέμου, ήταν:
α. Οι δεσμοί του Ιράκ με την τρομοκρατική οργάνωση Αλ Κάιντα.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διαρροή πληροφορίας περί συναντήσεως που είχε στην Πράγα, ένας από τους αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου με αξιωματούχο των μυστικών υπηρεσιών του Ιράκ.
β. Ο κίνδυνος από τα χημικά και βιολογικά όπλα του Ιράκ.
(1). Προς τούτο χρησιμοποιήθηκαν δημοσιογράφοι και ΜΜΕ και δημοσιεύθηκαν άρθρα με ανεπιβεβαίωτες αποκαλύψεις για την ύπαρξη χημικών όπλων στο Ιράκ. Αναφέρεται ενδεικτικά το ύφος άρθρου από την ειδησεογραφία της 20ης Δεκεμβρίου 2001, «Ιρακινός αποκαλύπτει νέες παραλαβές σε αποθήκες χημικών όπλων».
(2). Όταν πλέον τα αμερικανικά στρατεύματα κυριαρχούσαν εντός του Ιράκ και δεν μπορούσαν να εντοπίσουν στοιχεία, ώστε να δικαιολογήσουν τις παραπάνω ανησυχίες της κυβερνήσεως Μπούς, αναπτύσσεται μια άλλη εξήγηση, η εφημερίδα “New York Times,” στις 21 Απριλίου 2003, δημοσιεύει ένα παράξενο ρεπορτάζ που αναφέρει ότι βρέθηκε επιστήμονας, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι το Ιράκ, λίγες μόλις ημέρες πριν από τον πόλεμο, είχε καταστρέψει τα χημικά όπλα του, είχε στείλει το υλικό για παραγωγή όπλων μαζικής καταστροφής στη Συρία και είχε συνάψει σχέσεις με την Αλ Κάιντα.
γ. Το πρόγραμμα κατασκευής πυρηνικών όπλων που είχε αναπτυχθεί και ήταν σε εξέλιξη στο Ιράκ.
(1). Από την πρώτη στιγμή ο Λευκός Οίκος άρχισε να κινδυνολογεί, παρουσιάζοντας σενάρια βιβλικής καταστροφής. «Πολλοί από εμάς είμαστε πεπεισμένοι ότι αρκετά σύντομα ο Σαντάμ θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Πόσο σύντομα, δεν είμαστε σε θέση να το υπολογίσουμε επακριβώς» , δήλωνε ο Ντίκ Τσένι, απευθυνόμενος στην ένωση Βετεράνων, στις 26 Αυγούστου 2002.
(2). Ο πρόεδρος Μπούς δήλωνε «Η βρετανική κυβέρνηση πληροφορήθηκε ότι ο Σαντάμ προσπάθησε να αγοράσει σημαντική ποσότητα ουρανίου από την Αφρική»
δ. Ο μικρός αριθμός των απωλειών και το χαμηλό κόστος του πολέμου.
(1). Δημοσίευμα εφημερίδας επεσήμαινε «Πιστεύω ότι η διάλυση της στρατιωτικής μηχανής του Σαντάμ και η απελευθέρωση του Ιράκ θα είναι περίπατος» .
(2). Ο πρόεδρος Μπούς υποσχόταν «Θα παραμείνουμε στο Ιράκ όσο είναι αναγκαίο, ούτε μία ημέρα παραπάνω» .
ε. Η μετατροπή του Ιράκ σε υπόδειγμα Δημοκρατίας.
Φήμες αναφέρουν ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες είχαν φτάσει στο σημείο να παρουσιάσουν στη δημοσιότητα μία νεαρή, η οποία είχε κατορθώσει να διαφύγει από το Ιράκ και η οποία ισχυριζόταν ότι είχε υποστεί η ίδια, αλλά είχε γίνει και αυτόπτης μάρτυρας, σειράς άγριων βιαιοπραγιών από ιρακινούς στρατιώτες. Αργότερα αποκαλύφθηκε, ότι η νεαρή ήταν η κόρη του πρέσβη του Κουβέιτ στις ΗΠΑ.
στ. Η άσκηση ψυχολογικής πίεσης, κυρίως προς τα ουδέτερα κράτη. «Όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εχθρός μας» , δήλωνε ο πρόεδρος Μπούς μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, αντιγράφοντας την απάντηση των Αθηναίων προς τους Μήλειους πριν τον Πελοποννησιακό πόλεμο.
23. ΑΝΣΚ ΨΕ ΗΠΑ και Βρετανών σε Επιχειρησιακό Επίπεδο
α. Το φθινόπωρο του 2002, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν προετοιμασίες για το δεύτερο πόλεμο εναντίον του Ιράκ. Μέρος του σχεδίου αποτελούσε και η αύξηση του αριθμού πτήσεων μαχητικών αεροσκαφών, προς την περιοχή απαγορεύσεως πτήσεων για την ιρακινή αεροπορία. Αυτές οι ζώνες καθορίστηκαν για να προστατεύουν τις μειονότητες των Κούρδων στον Βορρά και των Σιιτών στο Νότο. Οι ιρακινοί αντιλήφθηκαν την αύξηση της αεροπορικής δραστηριότητας των αμερικανών, από τις αναφορές των επίγειων σταθμών ελέγχου (radars) και αντέδρασαν σε αρκετές περιπτώσεις με αντιαεροπορικά πυρά. Έτσι άρχισε να κλιμακώνεται η κατάσταση στην περιοχή.
β. Αξίζει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με το συμμαχικό σχεδιασμό των ΨΕ, οι Βρετανικές δυνάμεις διεξήγαγαν αντίστοιχες επιχειρήσεις με την 15η Ομάδα ΨΕ, οι οποίες έλαβαν την κωδική ονομασία «Operation Telic» . Ο Βρετανός Υποπτέραρχος Heath, με δήλωση του τόνισε, ότι οι προτεραιότητες των συμμαχικών ΨΕ, που υποστήριξαν την επιχείρηση ”Iraqi Freedom”, ήταν:
(1). Η αποτροπή της χρήσης των όπλων μαζικής καταστροφής.
(2). Η αποτροπή τυχόν δολιοφθορών στην βιομηχανική υποδομή του Ιράκ.
(3). Η ελάττωση ή αποτροπή της εχθρικής δραστηριότητας και η αποσύνθεση των στρατιωτικών δυνάμεων του Ιράκ.
(4). Η ελαχιστοποίηση των απωλειών σε αμάχους, παρέχοντας οδηγίες για την ασφάλεια τους και κάνοντας κατανοητό σ’ αυτούς, ότι δεν αποτελούσαν τον στόχο των συμμαχικών δυνάμεων.
(5). Η Παροχή οδηγιών στο στρατιωτικό προσωπικό του εχθρού για ασφαλή παράδοση.
γ. O μελετητής είναι εύκολο να διαπιστώσει ότι, οι ΨΕ που είχαν σκοπό την υποστήριξη της επιχείρησης «Iraqi Freedom», είχαν αναβαθμισμένο ρόλο σε σχέση με τις αντίστοιχες του πολέμου του Κόλπου και σαφώς βελτιωμένη τακτική (επιλογή καταλλήλων στόχων, ταχύτητα διεξαγωγής) και αποτελεσματικότητα. Αυτό δικαιολογείται από την:
(1). Αναγνώριση της συμβολής τους στην επιτυχή διεξαγωγή των επιχειρήσεων του πολέμου του Κόλπου.
(2). Βελτίωση της τεχνικής ψυχολογικού επηρεασμού πάνω στον συγκεκριμένο στόχο. Μετά το τέλος της επιχείρησης «Καταιγίδα της Ερήμου», μετέφεραν στο Φόρτ Μπράγκ ιρακινούς αιχμαλώτους στους οποίους δοκιμάστηκαν νέες μέθοδοι προπαγάνδας και ψυχολογικού εξαναγκασμού.
(3). Απόκτηση εμπειρίας από το πεδίο της μάχης κατά τη διάρκεια των προηγούμενων επιχειρήσεων.
ΜΕΣΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
24. Προκηρύξεις
α. Οι ΨΕ για την υποστήριξη της «Επιχείρησης Απελευθέρωσης του Ιράκ» (IRAQI FREEDOM), είχαν ως Κέντρο Βάρους «τον ψυχολογικό επηρεασμό του ιρακινού άμαχου πληθυσμού» και αποσκοπούσαν στο να δημιουργήσουν αρνητική στάση και συμπεριφορά προς το πρόσωπο του Σαντάμ. Επιδιωκόμενο τελικό αποτέλεσμα η αποδυνάμωση και αποσταθεροποίηση του καθεστώτος.
β. Χαρακτηριστικό των προκηρύξεων που χρησιμοποιήθηκαν αυτή την περίοδο, αποτελεί η αισθητή βελτίωση που παρατηρείται τόσο στην εμφάνιση τους (ποιότητα χρησιμοποιούμενων υλικών, επιμέλεια παραγωγής) όσο και στην επιλογή των θεμάτων.
γ. Κατηγορίες – Χαρακτηριστικά Προκηρύξεων ΨΕ
(1). Προειδοποιήσεως και Απειλής
(α). Στις 3 Οκτωβρίου 2002, αμερικανικά αεροσκάφη έριξαν προκηρύξεις προειδοποιήσεως και απειλής προς τους ιρακινούς, με σκοπό να κάμψουν την θέληση τους για αντίσταση. Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι συμμαχικές δυνάμεις δεν είχαν προβεί σε καμία ενέργεια διασκορπισμού προκηρύξεων μετά τον Νοέμβριο του 2001. Ο στόχος αυτών των ψυχολογικών ενεργειών, ήταν το προσωπικό της ιρακινής αεράμυνας.
(γ). Στις 28 Νοεμβρίου 2002, συμμαχικά αεροσκάφη έριξαν 360.000 φυλλάδια πάνω από περιοχή που αποτελούσε κόμβο επικοινωνιών για τους ιρακινούς, μεταξύ των πόλεων Al Kut και Al Basrah στο νότιο Ιράκ. Η ίδια περιοχή είχε βομβαρδιστεί μία εβδομάδα νωρίτερα, στις 22 Νοεμβρίου. Οι συμμαχικές δυνάμεις διασκόρπισαν τρία διαφορετικού περιεχομένου φυλλάδια για το ίδιο θέμα.
Η δίπλα εικόνα απεικονίζει ένα ιρακινό όχημα που φέρει το σύμβολο του κράτους, τον αετό και το οποίο βρίσκεται στο σημείο καταστροφής για να επιδιορθώσει τη βλάβη.
Τα ίδια F-16, εικονίζονται να βομβαρδίζουν το φορτηγό. Το κείμενο πάνω από τις δύο εικόνες γράφει «Τα στρατιωτικά καλώδια οπτικών ινών έχουν στοχοποιηθεί και θα καταστραφούν. Επισκευάζοντας τα θέτεις τη ζωή σου σε κίνδυνο».
Η πίσω όψη του φυλλαδίου απεικονίζει μια καρικατούρα του Σαντάμ, ο οποίος κρατά στα χέρια του το Ιράκ. Το κείμενο λέει «Τα στρατιωτικά καλώδια οπτικών ινών, χρησιμοποιούνται από το καθεστώς του Σαντάμ για να ελέγχει τους ιρακινούς πολίτες».
 |
(ε). Η προκήρυξη IZD-038, απεικονίζει ένα δορυφόρο πάνω από το Ιράκ που εντοπίζει όπλα μαζικής καταστροφής και πυραύλους scud.
Το κείμενο λέει «Μπορούμε να παρακολουθούμε τα πάντα. Μην χρησιμοποιήσετε πυρηνικά, βιολογικά ή χημικά όπλα».
Η πίσω όψη είναι όλο κείμενο το οποίο λέει «Μην προσπαθήσετε να χρησιμοποιήσετε πυρηνικά, βιολογικά ή χημικά όπλα. Η Συμμαχία διαθέτει υψηλή δορυφορική τεχνολογία, η οποία επιτρέπει στις συμμαχικές δυνάμεις να εντοπίζουν την προετοιμασία και μεταφορά πυρηνικών, βιολογικών ή χημικών όπλων. Οι Διοικητές Μονάδων θα θεωρηθούν ως υπεύθυνοι για τη μη συμμόρφωση».
Εκτός από τον ψυχολογικό επηρεασμό από το αναγραφόμενο μήνυμα, το φυλλάδιο αυτό αποτελεί και χαρακτηριστικό παράδειγμα, προσπάθειας να εδραιωθεί στο μυαλό του στόχου η ανωτερότητα του αντιπάλου.
(ζ). Στην προκήρυξη (IZD-019), το κείμενο λέει «Μη χρησιμοποιήσετε όπλα μαζικής καταστροφής». Το πίσω μέρος είναι όλο κείμενο το οποίο λέει «Όποια μονάδα επιλέξει να χρησιμοποιήσει όπλα μαζικής καταστροφής, θα αντιμετωπίσει την άμεση και σκληρή τιμωρία από τις Συμμαχικές δυνάμεις. Οι διοικητές μονάδων θα θεωρηθούν υπεύθυνοι εάν χρησιμοποιήσουν όπλα μαζικής καταστροφής».
(δ). Η προκήρυξη (IZD-019a), απεικονίζει την «πασίγνωστη» από τα ΜΜΕ φιγούρα της νεκρής μητέρας κουρδικής καταγωγής, από χρήση αερίων που είχε κάνει το καθεστώς του Σαντάμ εναντίον των πολιτών του το 1988. Το κείμενο στα αραβικά λέει «Κανένας δεν ωφελείται από τη χρήση όπλων μαζικής καταστροφής».
(η). Είναι προφανές ότι και στις δύο προκηρύξεις οι εικόνες και το κείμενο προκαλούν δυνατά και άμεσα συναισθήματα. Ο Στρατηγός Tommy Franks, αναφερόμενος σε αυτά τα φυλλάδια στην αυτοβιογραφία του (“American Soldier”, Harper-Collins Books, NY,2004), εκφράζει την αγωνία του λέγοντας ότι ένας από τους κύριους στόχους των συμμάχων, ήταν να αποτρέψουν τους ιρακινούς να χρησιμοποιήσουν τα όπλα μαζικής καταστροφής εναντίον συγκεντρώσεων συμμαχικών στρατευμάτων. Το έργο αυτό ζήτησε να το επιτύχουν οι Ψυχολογικές Επιχειρήσεις.
Το κείμενο στα αραβικά λέει «Πριν αρχίσεις να βάλεις εναντίον συμμαχικών αεροσκαφών, σκέψου τις συνέπειες». Το πίσω μέρος απεικονίζει το πρόσωπο του στρατιώτη μέσα σε καπνούς και συντρίμμια και δεξιά μια γυναίκα με ‘μπούργκα’ να κρατά δύο παιδιά. Το κείμενο επισημαίνει «Σκέψου την οικογένεια σου. Κάνε ότι πρέπει για να επιβιώσεις».
 |
(ι). Το πρακτορείο Reuters News σε ανταπόκριση του στις 10 Φεβρουαρίου 2003, αναφέρει ότι οι Συμμαχικές δυνάμεις είχαν προετοιμάσει ένα ιδιαίτερα καλοσχεδιασμένο φυλλάδιο (IZD-048), το οποίο προειδοποιούσε τους πλοιοκτήτες για την κατάσχεση του σκάφους τους εάν προσπαθήσουν να βοηθήσουν τους ιρακινούς ηγέτες να δραπετεύσουν.
Το κείμενο στο εμπρός μέρος λέει «Μην βοηθήσετε τους ιρακινούς ηγέτες του καθεστώτος να δραπετεύσουν».
Στο πίσω μέρος είχε την προειδοποίηση «Οι συμμαχικές δυνάμεις είναι εδώ για να απαγορεύσουν την διαφυγή των ιρακινών ηγετών. Εάν τους βοηθήσετε διακινδυνεύετε την κατάσχεση του πλοίου σας και θέτετε σε κίνδυνο τη ζωή σας και του πληρώματος σας. ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΤΕ ΤΟΥΣ ΗΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΟΥ ΣΑΝΤΑΜ ΝΑ ΔΙΑΦΥΓΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ».
(ια). Η εφημερίδα USA Today σε άρθρο της στις 13 Φεβρουαρίου 2003, αναφέρει ότι αεροσκάφη του ναυτικού από το αεροπλανοφόρο USS Constellation, προέβησαν σε αποστολές διασκορπισμού προκηρύξεων σε περιοχές του Ιράκ με τον κλασικό τρόπο που χρησιμοποιήθηκε και στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Τα αεροσκάφη έφεραν βόμβες κατασκευασμένες από φάιμπεργκλας (fiber-glass), όπου μέσα σ’ αυτές ήταν τοποθετημένες οι προκηρύξεις. Τα θέματα, σύμφωνα πάντα με την εφημερίδα, προειδοποιούσαν τους ιρακινούς αξιωματούχους να μη χρησιμοποιήσουν βιολογικά και χημικά όπλα και ενημέρωναν τον ιρακινό λαό ότι ο Σαντάμ σκοπεύει να καταστρέψει τους οικονομικούς πόρους του Ιράκ, τις πετρελαιοπηγές και να μολύνει το περιβάλλον.
(2). Ενημέρωσης – Ασφαλούς Παράδοσης
(α). Σκοπός των σχεδιαστών ΨΕ, ήταν να προσελκύσουν τον ιρακινό πληθυσμό ώστε να ενημερώνεται από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του συμμαχικού ραδιοφωνικού σταθμού.
(γ). Σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις διασκορπισμού παρόμοιων προκηρύξεων στο Αφγανιστάν, όπου διασκορπίστηκαν και φορητές συσκευές ραδιοφώνου (σταθερής συχνότητας), στο Ιράκ δεν υπάρχουν πληροφορίες για παρόμοια ενέργεια.
(δ). Το φυλλάδιο (IZD-047), απεικονίζει πλοία του πολεμικού ναυτικού, αποβατικά σκάφη, ελικόπτερα, και μαχητικά αεροσκάφη να επιχειρούν σε κάποια ακτή του Ιράκ. Το κείμενο λέει «Για τη δική σου ασφάλεια απομακρύνσου από τις περιοχές στρατιωτικών επιχειρήσεων κοντά στις ακτές του Ιράκ». Η εικόνα δεξιά αποτελεί το πίσω μέρος και το κείμενο λέει «Η Συμμαχία δεν επιθυμεί να βλάψει τους αθώους πολίτες. Όταν το καθεστώς του Σαντάμ ηττηθεί, οι ακτές θα δοθούν στον ιρακινό λαό». Αρκετές χιλιάδες φυλλάδια αυτής της προκήρυξης διασκορπίστηκαν στις περιοχές του νοτίου Ιράκ. Ο στόχος του συγκεκριμένου φυλλαδίου, όπως υποστηρίζουν αρκετοί ίσως να είναι διαφορετικός από τον προφανή. Οι ιρακινές δυνάμεις προσανατολιστήκαν προς τις ακτές του Περσικού κόλπου, αναμένοντας από τη θάλασσα την κύρια εχθρική προσπάθεια. Αυτό επιβεβαιώθηκε αργότερα από καταθέσεις αρκετών αιχμαλώτων ιρακινών αξιωματικών.
 |
(στ). Η προκήρυξη (IZD-033), απεικονίζει στο εμπρός μέρος δύο κατεστραμμένα άρματα μάχης.
Το κείμενο λέει «Η Επιλαρχία αρμάτων Ah Fad Farouq της 70ης τεθωρακισμένης Μεραρχίας, δεν συμμορφώθηκε με τις οδηγίες της Συμμαχίας. Το πίσω μέρος ήταν όλο κείμενο το οποίο αναφέρει «Δείξτε ότι δεν είστε απειλή ακολουθώντας τις παρακάτω οδηγίες της Συμμαχίας: Παρκάρετε τα οχήματα σε τετράγωνα, όχι μεγαλύτερα από μέγεθος Τάγματος. Στρέψτε τους σωλήνες των πυροβόλων στο πίσω μέρος των οχημάτων. Τοποθετήστε τα συστήματα πυροβολικού και αντιαεροπορικού πυροβολικού σε σχηματισμό πορείας. Αναπτύξτε λευκές σημαίες πάνω στα οχήματα. Κανένα φορητό αντιαεροπορικό σύστημα να μην βρίσκεται εκτός της συσκευασίας του. Το προσωπικό να είναι συγκεντρωμένο σε ομάδες, τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο μακριά από τα οχήματα. Οι Αξιωματικοί μπορούν να φέρουν τον ατομικό τους οπλισμό, όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να είναι άοπλοι. Μην πλησιάσετε τις συμμαχικές δυνάμεις. Περιμένετε για περαιτέρω οδηγίες».
 |
(ζ). Το φυλλάδιο (IZD-027), προειδοποιεί τον πληθυσμό του Ιράκ να αποφεύγει μέρη όπου ο Σαντάμ μπορεί να έχει κρύψει στρατιωτικά μέσα και προσωπικό.
Η προκήρυξη απεικονίζει το ιρακινό μνημείο των μαρτύρων (Shaheed).
Εδώ πρέπει να σημειωθεί, ότι στη μουσουλμανική κουλτούρα τα μνημεία αποτελούν ιερό και απαραβίαστο χώρο και δεν πρέπει να βεβηλώνονται με κανένα τρόπο. Κριμένα άρματα μάχης κοντά σε μνημείο αποτελεί προσβολή για τον ιερό αυτό χώρο.
Δημιουργείται ακόμα ο συνειρμός ότι ο Σαντάμ κρύβει στρατιωτικά οπλικά συστήματα κοντά σε μνημεία και τα εξασφαλίζει χρησιμοποιώντας ως ασπίδα μικρά παιδιά.
Το κείμενο λέει «Οι συμμαχικές δυνάμεις δεν θέλουν να βλάψουν τον ευγενικό πληθυσμό του Ιράκ. Για να είσαι ασφαλής, απέφευγε περιοχές όπου βρίσκεται στρατιωτικό προσωπικό».
(3). Αποσταθεροποίησης
(α). Το εμπρός μέρος της προκήρυξης (IZD-061), απεικονίζει τέσσερεις κεραίες ραδιόφωνου και το κείμενο λέει «ΠΡΟΣΟΧΗ! Σε περιόδους κρίσης, συντονίσου στο “Ραδιόφωνο Ενημέρωσης” για σημαντικά νέα και πληροφορίες. 756KHZ AM, 690KHZ AM, 100,4MHZ FM, 9715 KHZ SW».
Η πίσω όψη απεικονίζει χειραψία με φόντο στρατιωτική παραλλαγή της ερήμου. Το κείμενο λέει « Οι Συμμαχικές δυνάμεις υποστηρίζουν τον πληθυσμό του Ιράκ στην προσπάθεια του να ανατρέψει τον Σαντάμ και το καθεστώς του. Η Συμμαχία δεν επιθυμεί να βλάψει τους αθώους ιρακινούς πολίτες».
Το κείμενο λέει «Η βιομηχανία πετρελαίου είναι οι οικονομικοί πόροι σας. Η οικογένεια σας εξαρτάται από τους οικονομικούς πόρους σας».
Το πίσω μέρος απεικονίζει μια ιρακινή οικογένεια να κοιτάζει τις ίδιες εγκαταστάσεις να καίγονται. Το κείμενο επι-σημαίνει, «Εάν η βιομηχανία πετρελαίου καταστραφεί, οι οικονομικοί πόροι σας ΘΑ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΟΥΝ. Βοηθήστε να αποτραπεί η δολιοφθορά της ιρακινής βιομηχανίας πετρελαίου από το καθεστώς του Σαντάμ! Η οικογένεια σας εξαρτάται από αυτή!».
δ. Αποτελεσματικότητα ΨΕ Προκηρύξεων
Ο Σαντάμ Χουσεΐν αναφέρθηκε στη δραστηριότητα των συμμαχικών δυνάμεων σχετικά με τον διασκορπισμό των προκηρύξεων στο έδαφος του Ιράκ, σε συγκέντρωση ανώτερων αξιωματικών του στρατού. Η ιρακινή κρατική τηλεόραση έδειξε αποσπάσματα από αυτή τη συγκέντρωση, κατά την οποία ο Σαντάμ δήλωνε «Οι εχθροί νομίζουν ότι ο πληθυσμός του Ιράκ είναι πρόθυμος να διαβάσει αυτά τα φυλλάδια…» και «Αδελφοί στρατιώτες και πολίτες μαζέψτε και κάψτε αυτά τα φυλλάδια». Η ιστορία έχει αποδείξει ότι όταν υπάρξει δημόσια αντίδραση κατά των ψυχολογικών επιχειρήσεων, είναι σημάδι ότι η προπαγάνδα είναι αποτελεσματική.
25. Ραδιόφωνο
α. Ο σταθμός «Ραδιόφωνο Ενημέρωσης» (Information Radio) ή στα αραβικά «Radiyo al-Maulumat», ήταν ο ραδιοφωνικός σταθμός των αμερικανικών Ειδικών Επιχειρήσεων , ο οποίος εξέπεμπε μηνύματα εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν και του καθεστώτος. Σκοπός του ήταν να συνδράμει στην επίτευξη του κέντρου βάρους των ΨΕ, που ήταν η απομόνωση του καθεστώτος από τον ιρακινό λαό και στρατό. Οι εγκαταστάσεις του σταθμού βρισκόταν στο στρατόπεδο «as-Sayliyah», 17 km νοτιοδυτικά της Ντόχα πρωτεύουσας του Κατάρ (βλ. χάρτη στο Παράρτημα «Β»).
β. Η εκπομπή αρχικά λάμβανε χώρα από τις 1800-2300 καθημερινά, ενώ αργότερα επεκτάθηκε και διαρκούσε όλο το 24ωρο. Αναμεταδιδόταν από κινητούς αναμεταδότες από διαφορετικές θέσεις. Οι κινητοί αυτοί σταθμοί ήταν εγκατεστημένοι είτε σε οχήματα στο έδαφος, είτε σε αεροσκάφη (EC-130E), είτε σε πλοία που βρισκόταν στον Περσικό κόλπο. Κάθε παραγωγή εκπομπής διαρκούσε περίπου μία ώρα και περιλάμβανε : εισαγωγή, συνδυασμό από τοπική και δυτική μουσική και ένα πληροφοριακό μήνυμα.
γ. Οι επιχειρήσεις προπαγάνδας μέσω ραδιοφώνου, συχνά προηγούνται του πολέμου. Αυτό εφαρμόστηκε και στην περίπτωση του «Information Radio», όπου η έναρξη του προγράμματος έγινε τον Δεκέμβριο του 2002.
δ. Το ποιο σημαντικό μέσο των ΨΕ μέσω ραδιοφώνου ήταν το αεροσκάφος EC-130E Commando Solo της 193ης Πτέρυγας Ειδικών Επιχειρήσεων, το οποίο είχε ως βάση το στρατόπεδο «Snnopy» στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Ντόχα. Ο πιο σημαντικός δε σύμμαχος στις επιχειρήσεις αυτές αποδείχθηκε το Κατάρ, το οποίο παραχώρησε αρκετές στρατιωτικές βάσεις του. Οι Αμερικανοί συνεργαστήκαν με το κράτος διατηρώντας χαμηλό προφίλ, ενώ οι στρατιώτες περιορίστηκαν εντός των βάσεων αποφεύγοντας να προκαλούν.
ε. Τα πρώτα μηνύματα που μεταδόθηκαν από το σταθμό, παρομοίαζαν τον Σαντάμ Χουσεΐν με το γνωστό στην περιοχή πρόσωπο του Στάλιν, προς το οποίο ο λαός του Ιράκ δεν τρέφει αισθήματα συμπάθειας. Στην ύπαρξη ευρέως θεματολογίου για τα μηνύματα, βοηθούσε και το σύστημα διακυβέρνησης που εφάρμοζε ο Σαντάμ, αφού είχε αρκετά κοινά στοιχεία με αυτό του Στάλιν. Το παρακάτω αποτελεί ενδεικτικό μήνυμα ενημέρωσης που εκπεμπόταν από τον σταθμό: «Ο Σαντάμ κτίζει το ένα παλάτι μετά το άλλο για τον εαυτό του και έχει αγοράσει ένα στόλο από αυτοκίνητα πολυτελείας, όλα εις βάρος των ιρακινών πολιτών. Αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να εξασφαλίσουν φαγητό και ιατρική περίθαλψη για τους πολίτες του Ιράκ. Το ποσό των χρημάτων που ξοδεύει ο Σαντάμ για τον εαυτό του σε μια ημέρα, θα ήταν υπέρ αρκετό για να θρέψει μια οικογένεια για ένα έτος». «Ενημερώνουμε τον ιρακινό πληθυσμό, για δική του ασφάλεια, να μείνει μακριά από το Διεθνές Αεροδρόμιο της Βαγδάτης», είπε ο Ταξίαρχος Vincent Brooks, σε μια ενημέρωση των δημοσιογράφων στο Στρατηγείο της CENTCOM, στις 6 Απριλίου 2003. Δύο ημέρες αργότερα τα αμερικανικά στρατεύματα είχαν καταλάβει το αεροδρόμιο. Άλλη μια διάσταση της χρήση του ραδιοφωνικού σταθμού.
στ. Το BBC (British Broadcasting Corporation) σε ανταπόκριση του στις 1 Μαρτίου 2003, ανέφερε ότι η CIA υποστήριζε μυστικές ραδιοφωνικές εκπομπές εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν. Ο ραδιοφωνικός σταθμός «Radio Tikrit» είχε συνδεθεί και αναμετάδιδε μηνύματα του INA (Iraqi National Accord), πίσω από το οποίο βρισκόταν η Αγγλική προπαγάνδα. Το INA λειτουργούσε και δύο άλλους ραδιοφωνικούς σταθμούς που χρηματοδοτούνταν από τη CIA, το «Radio of the Two Rivers» και το «Al-Mustaqbal» (Το Μέλλον).
ζ. Το «Al-Mustaqbal» εξέπεμπε από περιοχή του Κουβέιτ και για το πρόγραμμα του ήταν υπεύθυνη η «Φωνή της Αμερικής» (Voice of America).
η. Το «Radio Tikrit» άρχισε να εκπέμπει στις αρχές Φεβρουαρίου 2003 και το πρόγραμμα του βασιζόταν στο είδος της μαύρης προπαγάνδας. Αρχικά πρόβαλε το έργο της σοφής ηγεσίας του προέδρου Σαντάμ Χουσείν, περί τα τέλη όμως Φεβρουαρίου τα μηνύματα άλλαξαν εναντίον του καθεστώτος του Ιράκ, εξακολουθώντας όμως να είναι φιλικά προς το λαό.
26. Μεγάφωνα
Η χρήση των μεγαφώνων ως μέσο ψυχολογικής πίεσης και μετάδοσης μηνυμάτων, είχε τις ίδιες ακριβώς εφαρμογές και αποτελέσματα με τον πόλεμο του Κόλπου. Δεν αναφέρεται κάποια καινοτόμα εφαρμογή τους, ούτε αξιοσημείωτα προβλήματα.
27. Διαδίκτυο
α. Τα μέσα που αναφέρθηκαν στις προηγούμενες παραγράφους, δεν ήταν τα μόνα που χρησιμοποιήθηκαν για την υποστήριξη από πλευράς ψυχολογικών δραστηριοτήτων της επιχείρησης «Iraqi Freedom».
β. Στις 11 Ιανουαρίου 2003, ο αμερικανικός στρατός καινοτόμησε ως προς τον τρόπο που διεξαγόταν μέχρι τότε οι ΨΕ. Ξεκίνησαν μια προσπάθεια αποστολής μηνυμάτων σε ηγετικά στελέχη, του στρατού και της πολιτικής και οικονομικής ζωής του Ιράκ, εκμεταλλευόμενοι τις νέες εφαρμογές της τεχνολογίας στις επικοινωνίες. Απέστειλαν μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), χρησιμοποιώντας το διαδύκτιο και μηνύματα SMS (Short Message Service) στα κινητά τηλέφωνα των ιρακινών προσωπικοτήτων.
γ. Κύριος στόχος ήταν να πεισθούν οι παραλήπτες να εγκαταλείψουν τον Σαντάμ Χουσεΐν στην προσπάθεια του να χρησιμοποιήσει τα όπλα μαζικής καταστροφής, που εκτιμούσαν οι συμμαχικές δυνάμεις ότι διέθετε. Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα από αυτά τα μηνύματα:
(1). «Εάν παράσχετε πληροφορίες για τα όπλα μαζικής καταστροφής ή λάβετε μέτρα για να παρακωλύσετε τη χρήση τους, θα κάνουμε οτιδήποτε είναι απαραίτητο για να προστατεύσουμε εσάς και τις οικογένειες σας. Αν δεν συμμορφωθείτε θα έχετε σοβαρές προσωπικές συνέπειες». Αυτό το μήνυμα στάλθηκε με SMS.
(2). «Εάν συμμετέχετε στη χρήση αυτών των καταστρεπτικών όπλων (υπήρχε εικόνα όπλων μαζικής καταστροφής), θα θεωρηθείτε ως εγκληματίες πολέμου. Εάν μπορείτε να εξουδετερώσετε αυτά τα όπλα, κάντε το. Εάν μπορείτε προσδιορίστε τη θέση των όπλων αυτών με φωτεινά σήματα. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό αρνηθείτε τουλάχιστον να συμμετάσχετε σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή να ακολουθήσετε τις διαταγές να χρησιμοποιηθούν τα όπλα μαζικής καταστροφής». Το μήνυμα αυτό στάλθηκε με e-mail.
(3). «Τα χημικά, βιολογικά και πυρηνικά όπλα παραβιάζουν τη δέσμευση του Ιράκ έναντι των συμφωνιών και των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Το Ιράκ έχει απομονωθεί λόγω αυτής της συμπεριφοράς. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους θέλουν ο ιρακινός πληθυσμός να απελευθερωθεί από το άδικο καθεστώς του Σαντάμ και το Ιράκ να γίνει σεβαστό μέλος της διεθνούς κοινότητας. Το μέλλον του Ιράκ εξαρτάται από εσάς». Αυτό το μήνυμα στάλθηκε με e-mail.
δ. Όταν έγινε αντιληπτή αυτή η ενέργεια από το καθεστώς του Ιράκ, η αντιπροπαγάνδα του έλαβε άμεσα μέτρα για να περιορίσει και εξουδετερώσει τον ψυχολογικό επηρεασμό από τις ενέργειες αυτές.
ε. Ένα ακόμα νέο στοιχείο αυτών των επιχειρήσεων, το οποίο διαφοροποιείται σχετικά με τους προηγούμενους πολέμους, είναι ότι το Πεντάγωνο αποφάσισε να ενσωματώσει περισσότερους από 500 Αμερικανούς και ξένους δημοσιογράφους στις Μονάδες του Αμερικανικού Στρατού, αφού πρώτα μερίμνησε να υποστούν μια σχετική εκπαίδευση.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ “Γ”
ΨΕ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ (ΨΕΣ)
28. Γενικά
α. Η 13η Απριλίου 2003 θεωρείται για την επιχείρηση «Iraqi Freedom», η ημέρα που τελειώνουν οι εχθροπραξίες και αρχίζουν οι πρώτες προσπάθειες ανασυγκρότησης του Ιράκ. Ο Στρατηγός Tommy Franks την ίδια ημέρα δήλωνε ότι «Το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν δεν ελέγχει κανένα τμήμα της χώρας» , επισημαίνοντας βέβαια ότι αυτό δεν σημαίνει ότι οι μάχες είχαν τελειώσει. Στις 9 Ιουλίου 2003, δήλωνε ενώπιον επιτροπής γερουσιαστών ότι «Ο όρος Επιχειρήσεις Σταθεροποίησης, δεν σημαίνει ότι οι εχθροπραξίες έχουν τελειώσει» .
β. Έτσι οριοθετείτε χρονολογικά, το τέλος των ΨΕΠΜ και η έναρξη των Ψυχολογικών Επιχειρήσεων Σταθεροποίησης(ΨΕΣ).
29. ΑΝΣΚ ΨΕ Σταθεροποίησης (ΨΕΣ)
Οι Αντικειμενικοί Σκοποί που είχαν θέσει οι ΨΕΣ περιλάμβαναν :
α. Καταζητούμενα πρόσωπα μέλη του καθεστώτος του Σαντάμ (IZD 7507).
β. Ενημέρωση των ιρακινών ότι πλέον απαγορευόταν να φέρουν οπλισμό (EZD4541).
γ. Ενημέρωση του ιρακινού λαού ότι το καθεστώς του Σαντάμ δεν ασκούσε πλέον εξουσία στο Ιράκ (IZD 073) και προσπάθεια ανύψωσης του φρονήματος του.
(3). Στις 13 Δεκεμβρίου 2003 Αμερικανοί στρατιώτες συνέλαβαν τον Σαντάμ, ο οποίος κρυβόταν σε μία κρύπτη στο έδαφος. Για την περίπτωση αυτή είχε προετοιμαστεί αριθμός φυλλαδίων, όπως αυτό της προκήρυξης (IZG785b), τα οποία διανεμήθηκαν από τις αμερικάνικες δυνάμεις, με σκοπό να μεταφέρουν το μήνυμα στους ιρακινούς ότι ο Σαντάμ ήταν υπό κράτηση και δεν έπρεπε να φοβούνται πια. Αυτά τα φυλλάδια είχαν σκοπό να ενδυναμώσουν την αυτοπεποίθηση του ιρακινού λαού.
δ. Παροχή οδηγιών για προστασία από εγκαταλελειμμένα πυρομαχικά.
Προκηρύξεις όπως η εικονιζόμενη χρησιμοποιήθηκαν για να ενημερωθεί και να προστατευθεί ο ιρακινός λαός, παρέχοντας οδηγίες πώς να ενεργήσει κάποιος σε περίπτωση που εντοπίσει εγκαταλελειμμένα πυρομαχικά.
ε. Ενημέρωση των πολιτών για το νέο έργο των συμμαχικών στρατευμάτων που αφορούσε την διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας και την ανασυγκρότηση του κράτους.
στ. Διατήρησης της τάξης και της νομιμότητας
(1). Ενώ οι εχθροπραξίες συνεχιζόταν σε ορισμένες περιοχές, οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν αρχίσει να επιδιορθώνουν βλάβες στα συστήματα ηλεκτροδότησης και υδροδότησης στη Βαγδάτη και σε άλλες πόλεις. Ο ιρακινός όχλος εκμεταλλευόμενος την κατάσταση του χάους που επικρατούσε την περίοδο αυτή στο Ιράκ, προέβηκε σε λεηλασίες και καταστροφές δημοσίων κτιρίων αλλά και κα-ταστημάτων. Η αντίδραση των ΨΕΣ ήταν άμεση, στις 16 Απριλίου 2003, εκτύπωσαν και διένειμαν προκηρύξεις που παρότρυναν τους ιρακινούς να σταματήσουν τις λεηλασίες.
(2). Το κείμενο στην προκήρυξη (C-5), λέει: «ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΙΣ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ. Η λεηλασία και η βία εμποδίζουν την διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας, καθυστερούν την ανοικοδόμηση του Ιράκ, καθυστερούν την πρόοδο, καταστρέφουν το μέλλον των επερχόμενων γενεών». Το πίσω μέρος απεικονίζει μια ομάδα παιδιών του Ιράκ. Το κείμενο λέει «Η επιλογή είναι δική σου. Μπορείς να βοηθήσεις να ξαναγίνει το Ιράκ ένα έθνος με μεγάλη ευημερία για όλους τους ιρακινούς ή μπορείς να καταδικάσεις τις μελλοντικές γενιές στη φτώχεια. Κάνε ότι σου λέει η καρδιά σου. Σταμάτα τη λεηλασία και τη βία».
30. Μέσα Ψυχολογικών Επιχειρήσεων Σταθεροποιήσεως
α. Προκηρύξεις
(1). Οι ΨΕΣ καταρχήν δραστηριοποιήθηκαν στη διανομή και διασκορπισμό φυλλαδίων με μηνύματα που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο.
(2). Σπιρτόκουτα (Matchboxes).
(β). Το 4ο Συγκρότημα ΨΕ παρήγαγε μεγάλο αριθμό παρόμοιων σπιρτόκουτων, στο εξωτερικό μέρος των οποίων υπήρχαν προπαγανδιστικά μηνύματα. Ένα απ’ αυτά είναι και το εικονιζόμενο (C-6), που απεικονίζει στο εμπρός μέρος τον Σαντάμ και στο πίσω τους δύο νεκρούς γιούς του. Το είδος αυτό αποδείχθηκε εξαιρετικό μέσο διακίνησης μηνυμάτων, επειδή είχε μεγάλη ζήτηση από τους πολίτες του Ιράκ. Η διανομή του όμως παρουσίασε αρκετά προβλήματα.
β. Εφημερίδες
Ένα άλλο μέσο που χρησιμοποιούν οι αμερικανικές ΨΕΣ είναι η εφημερίδα «Baghdad Now», η οποία τυπώνεται στις εγκαταστάσεις της 1ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας. Διανέμεται δωρεάν από τις αμερικανικές δυνάμεις και απευθύνεται στον ιρακινό λαό.
Περιλαμβάνει τοπικά νέα της Βαγδάτης και οδηγίες της αμερικανικής διοίκησης. Τυπώνεται στην αραβική και στην αγγλική γλώσσα και η έκδοση της είναι εβδομαδιαία. Σκοπός της εφημερίδας είναι η πληροφόρηση του λαού του Ιράκ για τις προθέσεις της Συμμαχίας.
Η κυκλοφορία της ξεπερνά τα 750.000 αντίτυπα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ “Δ”
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΞΗΧΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΙΡΑΚ
31. Κατηγορίες ΨΕ
α. Στρατηγικές ΨΕ
Σημαντικός στόχος του καθεστώτος στον τομέα αυτό, ήταν ο ψυχολογικός επηρεασμός των πολιτών των άλλων αραβικών κρατών. Η επίτευξη αυτού του στόχου, επιδιώχθηκε με επικέντρωση των θεμάτων των στρατηγικών ΨΕ στην ενίσχυση του Αραβικού εθνικισμού και της μουσουλμανικής ηθικής, στοιχεία κοινά στις αραβικές περιοχές.
β. ΨΕ Πεδίου Μάχης
Το καθεστώς του Σαντάμ είχε δώσει μεγάλο βάρος στον επηρεασμό της στάσης και συμπεριφοράς των πολιτών του Ιράκ και στην υποστήριξη των δικών του δυνάμεων , εναντίων των Αμερικανών και των συμμάχων. Το έργο στον τομέα αυτό ήταν εύκολο διότι η προπαγανδιστική μηχανή του Ιράκ είχε δημιουργήσει κατάλληλο περιβάλλον για ανάπτυξη ΨΕ, με πλήρη έλεγχό των πηγών πληροφοριών εντός της χώρας. Με αυτό το πλεονέκτημα ο Σαντάμ ήταν σε θέση να κατευθύνει προς τους στόχους, εκείνα που ο ίδιος επιθυμούσε να ακούσουν να διαβάσουν και να δουν.
32. Έλεγχος Προπαγάνδας
α. Ο Σαντάμ είχε προνοήσει να διαμοιράσει την ευθύνη ελέγχου των πληροφοριών και διεξαγωγής ΨΕ σε διαφορετικούς κυβερνητικούς μηχανισμούς και υπηρεσίες, καθώς και στο κόμμα Μπάθ (Baath) . Με αυτό τον τρόπο εξασφάλιζε ότι κανένας κυβερνητικός παράγοντας δεν θα αποκτούσε υπερβολική και άρα επικίνδυνη ισχύ. Ενώ οι περισσότερες από τις υπηρεσίες αυτές υπαγόταν στο υπουργείο κουλτούρας και πληροφοριών (MCI), αυτές πραγματικά ελεγχόταν μέσω παρακρατικών μηχανισμών από το Επαναστατικό Συμβούλιο και τον ίδιο τον Σαντάμ Χουσεΐν.
β. Με αυτόν τον τρόπο όλα τα ΜΜΕ στο Ιράκ ελεγχόταν από το κράτος και την κυβέρνηση. Η κρατική τηλεόραση και το ραδιόφωνο ελεγχόταν από το MCI, η μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα Al-Thawrah, εκδιδόταν από το κόμμα. Η Al-Jumhuriyah, άλλη μια δημοφιλής καθημερινή εφημερίδα καθώς και η Baghdad Observer, ημερήσια εφημερίδα στην αγγλική γλώσσα και οι δύο ελεγχόταν από το MCI. Εκτός από το υπουργείο Πληροφοριών και το υπουργείο Άμυνας εξέδιδε τη δική του εφημερίδα στα αραβικά την Al-Oadisiyah, επίσης και άλλα υπουργεία και κυβερνητικές υπηρεσίες εξέδιδαν συνολικά περίπου δώδεκα εβδομαδιαίες εφημερίδες και περιοδικά.
33. Θέματα Ιρακινής Προπαγάνδας
Η προπαγάνδα βασιζόταν και αντλούσε στοιχεία από θέματα που ήταν γνωστά και προσιτά σε όλο το Ιράκ και τον αραβικό κόσμο, κυρίως δε από την θρησκεία και τη μουσουλμανική ηθική. Βασιζόμενη σ΄αυτά έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε οι ΗΠΑ να παρουσιάζονται ως εχθρική και επικίνδυνη χώρα για τις ιερές και ηθικές αξίες των Αράβων.
34. ΑΝΣΚ Στρατηγικών ΨΕ
Οι ΑΝΣΚ των Στρατηγικών ΨΕ προσανατολίστηκαν κυρίως στη δημι-ουργία εντυπώσεων ότι:
α. Οι Αμερικανοί δημιούργησαν τις επιχειρήσεις “Desert Shield” και “Desert Storm” ως δικαιολογία για να καταλάβουν περιοχές των Αράβων, να μολύνουν και να ανατρέψουν τους ιερούς κανόνες του Ισλάμ.
β. Οι Αμερικανοί επιδιώκουν τον πόλεμο ως δικαιολογία για να αρπάξουν το Αραβικό πετρέλαιο.
γ. Οι Αμερικανοί στρατιώτες με την άγρια και ανήθικη συμπεριφορά, είχαν σκοπό να βεβηλώσουν τους ιερούς χώρους του Ισλάμ.
δ. Το Ιράκ δεν διαθέτει όπλα μαζικής καταστροφής και δεν έχει διασυνδέσεις με την Αλ-Κάιντα.
35. ΑΝΣΚ των ΨΕΠΜ,
Οι αντίστοιχοι ΑΝΣΚ των ΨΕΠΜ, εκτός από την εμψύχωση του Ιρακινού στρατού, είχαν σκοπό να δημιουργήσουν στις συμμαχικές δυνάμεις αρνητική για την όλη επιχείρηση στάση και συμπεριφορά βασιζόμενοι στο ότι:
α. Η ηθική των αμερικανών στρατιωτών είναι πολύ χαμηλού επιπέδου και είναι βέβαιο ότι θα αντιμετωπίσουν το θάνατο στην έρημο.
β. Οι Αμερικανοί στρατιώτες φοβούνται τον καλά εκπαιδευμένο Ιρακινό στρατό, ο οποίος είναι εμπειροπόλεμος εξ αιτίας του δεκαετούς πολέμου με το Ιράν.
γ. Οι Αμερικανοί στρατιώτες θα διαλυθούν και θα το βάλουν στα πόδια όταν αντιμετωπίσουν τον ιρακινό στρατό.
δ. Οι κίνδυνοι και οι θυσίες είναι χωρίς όφελος μακριά από τη χώρα τους.
36. Μέσα και Μέθοδοι Στρατηγικών ΨΕ
α.Οι ιρακινοί και στους δύο πολέμους εφαρμόζοντας «ερασιτεχνικού επιπέδου» στρατηγικές ΨΕ, προσπάθησαν χρησιμοποιώντας την τηλεόραση (κυρίως το δορυφορικό κανάλι Αλ Τζαζίρα και μέσω αυτού το CNN) να επηρεάσουν τη στάση και συμπεριφορά της σημαντικής για τον εχθρό αμερικανικής και ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Η προσπάθεια τους τις περισσότερες φορές οδηγούσε από μόνη της στην αποτυχία ή αντιμετωπίζονταν με αποτελεσματικά μέτρα αντιπροπαγάνδας από τους συμμάχους.
β. Μια άλλη πιο παραδοσιακή μέθοδος για τις μουσουλμανικές χώρες που εφάρμοσε και ο Σαντάμ, κυρίως κατά την διάρκεια της επιχείρησης «Iraqi Freedom», ήταν η κήρυξη «ιερού πολέμου» (Τζιχάτ), η οποία συσπείρωσε και φανάτισε αρκετά μεγάλο ποσοστό μουσουλμάνων της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.
γ. Τηλεόραση
Η κρατική τηλεόραση αλλά και η διεθνής (μέσω των ανταποκριτών τους που ήταν διαπιστευμένοι στο Ιράκ), χρησιμοποιήθηκαν από το καθεστώς για την υλοποίηση στόχων ΨΕ στρατηγικού κυρίως επιπέδου. Συντονιστής σε αυτές τις δραστηριότητες εκτιμάται ότι ήταν ο αντιπρόεδρος της ιρακινής κυβέρνησης Τάρεκ Αζίζ. Οι δηλώσεις του καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου αλλά και κατά τις επιχειρήσεις του 2003, έκαναν καθημερινά τον γύρο του κόσμου.
Αξιόλογη δραστηριότητα σ’ αυτό τον τομέα ανέλαβε και ο υπουργός πληροφοριών Αλ Σαχάφ, κυρίως κατά τα τελευταία στάδια της επιχειρήσεως «Iraqi Freedom».
δ. Διαδίκτυο
Όταν το Πεντάγωνο επιβεβαίωσε ότι, οι Αμερικανοί στρατιώτες χρησιμοποιούν στο Ιράκ όπλα με απεμπλουτισμένο ουράνιο, η δήλωση αυτή σε συνδυασμό με φωτογραφίες από «νεογέννητα στο Ιράκ», κυκλοφόρησαν στο διαδύκτιο. Ο υπότιτλος στις φωτογραφίες ανέφερε : «Τα οπλικά συστήματα, που χρησιμοποιήθηκαν το 1991 και περιείχαν απεμπλουτισμένο ουράνιο, τελειοποιήθηκαν σήμερα». Η ενέργεια αυτή που είχε στόχο τη δημιουργία στάσης και συμπεριφοράς του παγκόσμιου κοινού, εναντίον της επέμβασης στο Ιράκ, μπορεί να ενταχθεί στο είδος της φαιάς προπαγάνδας καθόσον δεν φαινόταν η πηγή προέλευσης της.
37. Μέσα και Μέθοδοι ΨΕ Πεδίου Μάχης (ΨΕΠΜ)
α. Προκηρύξεις
(1). Η ιρακινή προπαγάνδα υλοποίησε τις επιχειρήσεις της σε τακτικό επίπεδο (ΨΕΠΜ), με το διασκορπισμό περιορισμένου αριθμού προκηρύξεων και θέτοντας σε λειτουργία ένα ραδιοφωνικό σταθμό. Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι μετά την δραστηριοποίηση των αεροπορικών δυνάμεων της CENTCOM και την εφαρμογή του σχεδίου «Άμεσος Κεραυνός» (Instant Thunder), που είχε ως απο-τέλεσμα την απόκτηση της αεροπορικής υπεροχής από τις συμμαχικές δυνάμεις, οι ιρακινοί δεν είχαν τη δυνατότητα διανομής προκηρύξεων από αέρος. Κατά τη γνώμη του γράφοντος, ο αεροπορικός έλεγχος που είχε επιτευχθεί αναγόμενος στη νέα διακλαδική ορολογία αντιστοιχεί στην αεροπορική κυριαρχία. Οι λύσεις στις οποίες οδηγήθηκαν ήταν, ο διασκορπισμός των φυλλαδίων όταν οι καιρικές συνθήκες τους ευνοούσαν και φυσούσε δυνατός άνεμος προς την κατεύθυνση των εχθρικών δυνάμεων ή άφηναν τις προκηρύξεις σε περιοχές που θα τις εύρισκαν τα συμμαχικά στρατεύματα.
(2). Οι προκηρύξεις που διασκόρπισε το Ιράκ απεικόνιζαν ασπρόμαυρες καρικατούρες και γραπτό κείμενο. Γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι οι υπεύθυνοι σχεδιασμού δεν διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις για την σχεδίαση σύγχρονων προκηρύξεων. Ορισμένα από αυτά τα φυλλάδια παρουσιάζονται παρακάτω:
β. Ραδιόφωνο (Baghdad Betty- Iraqi Jack)
(1). Κύριο μέσο προπαγάνδας αποτέλεσε το ραδιόφωνο, ο σταθμός άρχισε να εκπέμπει από το Εθνικό Ραδιοφωνικό Ίδρυμα στις αρχές Αυγούστου του 1990, αμέσως μόλις έφτασε η 82η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία. Το πρόγραμμα ήταν αρκετά συνεπές, ξεκινούσε καθημερινά μεταξύ 0600 και 0700 και συνεχιζόταν έως τις 1500 ή 1700. Η εκπομπές ήταν μαγνητοφωνημένες διάρκειας δύο ωρών και επαναλαμβανόταν αρκετές φορές κατά τη διάρκεια λειτουργίας του σταθμού. Οι ιρακινοί ήλπιζαν να λάβουν τα μηνύματα τους όσο το δυνατόν περισσότεροι αμερικανοί στρατιώτες. Εκφωνητές ήταν μία νεαρή γυναικεία φωνή πού οι αμερικανοί στρατιώτες την ονόμασαν «Μπέτυ της Βαγδάτης» (Baghdad Betty) και μια ανδρική φωνή που την ονόμασαν «ιρακινό Τζάκ»(Iraqi Jack), συνεχίζοντας την παράδοση όπως η «Tokyo Rose» της Ιαπωνίας και η «Hanoi Hanna» του Βιετνάμ.
(2).Το πρόγραμμα περιλάμβανε μίξη από δημοφιλή παλιά αμερικάνικα τραγούδια και σύγχρονους καλλιτέχνες. Η επιλογή της μουσικής ήταν ικανοποιητική και πολύ καλύτερη απ’ αυτή που αρχικά εξέπεμπαν οι τοπικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί στη Σαουδική Αραβία, για τις συμμαχικές δυνάμεις. Δυστυχώς όμως για τους ιρακινούς παρά την «ελκυστική» για τον στόχο μουσική τα εκπεμπόμενα μηνύματα ήταν από αστεία έως ευτράπελα. Το επιτελείο της ιρακινής προπαγάνδας δεν εφάρμοσε τον σημαντικότερο κανόνα των ΨΕ, ο οποίος λέει γνώρισε και κατανόησε τον στόχο που επέλεξες με κάθε λεπτομέρεια. Οι δημιουργοί της προπαγάνδας είχαν προκατειλημμένη άποψη για τον τρόπο ζωής στις ΗΠΑ και ήταν εκτός πραγματικότητας. Το απίστευτα παραπλανημένο και μη ρεαλιστικό περιεχόμενο των μηνυμάτων κατέστρεψε την ιρακινή προπαγάνδα και σε πολλές περιπτώσεις έφερε αντίθετα του αναμενόμενου αποτελέσματα.
(3). Ο Συνταγματάρχης Jeff Jones, που διεύθυνε τις ΨΕ κατά τον πόλεμο του Κόλπου, είπε ότι οι εκπομπές της «Baghdad Betty’s» ήταν γελοίες. «Οι εκπομπές της απέδειξαν ότι οι Ιρακινοί δεν μας είχαν κατανοήσει καθόλου. Η άγνοια της ήταν διάχυτη. Δεν ήταν ποτέ σίγουρη για την αξιοπιστία των πηγών της και οι πληροφορίες της δεν ήταν επίκαιρες» .
(4). Αλλά και ο ίδιος ο Σαντάμ δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα. Αυτό είχε ως συνέπεια να σταματήσει το πρόγραμμα στα μέσα Δεκεμβρίου 1990 και να αντικατασταθούν οι υπεύθυνοι του. Στην ίδια συχνότητα που εξέπεμπε η «Baghdad Betty», άρχισε να γίνεται εκπομπή απλών μηνυμάτων και το νέο αυτό πρόγραμμα ονομάστηκε από τους ιρακινούς «Mother of Battles Radio». Το περιεχόμενο του νέου προγράμματος ήταν πιο κοντά στα ενδιαφέροντα του στόχου, που ήταν τα συμμαχικά στρατεύματα. Επειδή λοιπόν συνιστούσε πραγματική απειλή, βομβαρδίστηκε από τους συμμάχους με αεροπορική επιδρομή στα μέσα Ιανουαρίου 1991, λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του. Τη θέση του εκπέμποντας στην ίδια συχνότητα, πήρε εκπομπή του 4ου Συγκροτήματος ΨΕ στην αραβική γλώσσα, η οποία απευθυνόταν και στα αραβικής εθνικότητας συμμαχικά στρατεύματα που βρισκόταν στο Κουβέιτ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ “Ε”
ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΓΕΝΙΚΑ
38. Κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των ΨΕ και εντός της χρονικής περιόδου που εξετάζεται, διαπιστώθηκαν ορισμένα χαρακτηριστικά σφάλματα ψυχολογικού επηρεασμού που πραγματοποιήθηκαν από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Παρακάτω επιχειρείται μια προσπάθεια ανάλυσης των πιο σημαντικών.
ΣΦΑΛΜΑΤΑ Α΄ ΠΕΡΙΟΔΟΥ - ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΟΝ ΠΕΡΣΙΚΟ ΚΟΛΠΟ
39. Σφάλματα Συμμάχων:
α. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Desert Storm», οι Αμερικανικές δυνάμεις διασκόρπισαν την υπ’ αριθμόν (C-7) προκήρυξη προτροπής, που περιλάμβανε οδηγίες ασφαλούς παράδοσης για τους ιρακινούς στρατιώτες.
Το σφάλμα έγκειται στο ότι η προκήρυξη αυτή έφερε το σήμα του 7ου Σώματος Στρατού, το οποίο είναι παρόμοιο με το εβραϊκό αστέρι «star of David». Η προκήρυξη αυτή παρέπεμπε τη σκέψη του στόχου στο εβραϊκό έθνος, ένα έθνος εχθρικό για τους Άραβες.
β. Οι Συμμαχικές δυνάμεις έκαναν ευρεία χρήση προκηρύξεων, παρόμοιων των (Π-1 σελ.9 και C-8) με χρήση σχήματος που αναγράφει τα λόγια ή σκέψεις του εικονιζόμενου προσώπου, όπως συνηθίζεται στις δυτικού τύπου εικονογραφημένες ιστορίες «thought bubbles». Η μέθοδος αυτή όμως ήταν ασυνήθιστη και μη κατανοητή στους Άραβες και κατ’ επέκταση στον ιρακινό πληθυσμό.
γ. Οι προκηρύξεις προτροπής προς παράδοση ή εγκατάλειψης θέσεων (Π-3, σελ. 9), διασκορπίστηκαν προς τις ιρακινές δυνάμεις σε χρόνο που αργότερα θεωρήθηκε ως πρόωρος, διότι δεν εξασφαλιζόταν κατάλληλες συνθήκες παράδοσης ή επιστροφής στην οικογένεια του, για το προσωπικό του εχθρού που θα υπάκουγε στις οδηγίες αυτές. Οι συμμαχικές μονάδες ελιγμού, δε βρισκόταν ακόμα σε κατάλληλες αποστάσεις για να εγγυηθούν την ασφαλή παράδοση. Αποτέλεσμα ήταν να θέσουν τους ιρακινούς που θα αυτομολούσαν στον κίνδυνο σύλληψης και επιβολής της εσχάτης των ποινών. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να φανούν οι ΨΕ των συμμάχων αναξιόπιστες, παραβαίνοντας έτσι έναν από τους σημαντικότερους κανόνες σχεδιασμού και διεξαγωγής τους.
40. Σφάλματα Ιρακινών:
α. Η ιρακινή προπαγάνδα έκανε αλλεπάλληλα σφάλματα προσπαθώντας μέσω του CNN να επηρεάσει τη στάση και συμπεριφορά του πληθυσμού των χωρών των συμμάχων.
Ένα απ’ αυτά έγινε στις 23 Αυγούστου 1990, όταν παρουσιάστηκε μέσω της τηλεόρασης ο Σαντάμ μαζί με ένα παιδί υπήκοο χώρας της Συμμαχίας.
Το παιδί ήταν ένας από τους ομήρους που είχε συλλάβει το καθεστώς του Ιράκ και τους χρησιμοποιούσε ως ασπίδα για την αποτροπή των συμμαχικών βομβαρδισμών. Σκοπός του Σαντάμ να προβάλει ένα φιλικό σύμφωνα με τα πρότυπα της διεθνούς κοινωνίας πρόσωπο. Ήταν μια κακή αντιγραφή της προπαγάνδας που εφάρμοσε ο Γκέμπελς κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
 |
β. Η αμερικανική αντιπροπαγάνδα απάντησε με τη δημοσίευση μέσω των ΜΜΕ των εικόνων (C-9), παρομοιάζοντας τον Σαντάμ με τον Χίτλερ.
Η ενέργεια αυτή των συμμάχων, αν και έχει παρερμηνευθεί από αναλυτές, «ο Αδόλφος Χίτλερ μπορεί να ταυτίζεται με ένα δαίμονα της ανθρωπότητας, αλλά η συνείδηση ενός εικοσάχρονου στρατιώτη από τη Βασόρα θα τον κρίνει με αρκετή επιείκεια» , ήταν ορθή.
Ο Χίτλερ πράγματι δεν είναι αντιπαθής στους Άραβες, γιατί προκάλεσε τη γενοκτονία των Εβραίων. Ο στόχος όμως της όλης προπαγάνδας του Ιράκ ήταν το κοινό του CNN, που είναι ο πληθυσμός των ευρωπαϊκών και αμερικανικών κρατών, για τον οποίον το πρόσωπο του Χίτλερ είναι διαβολικό.
γ. Οι ιρακινοί είχαν αποτύχει πλήρως, όσον αφορά και στο ραδιοφωνικό τους πρόγραμμα κατά την επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» (σελ. 42). Εικάζεται ότι οι Αμερικανοί δεν κατέστρεψαν από την αρχή τον ραδιοφωνικό σταθμό, επειδή απλώς προκαλούσε ευθυμία ή όπλιζε τους στρατιώτες τους με περισσότερο μένος εναντίον των ιρακινών.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ «IRAQI FREEDOM»
41. Σφάλματα Αμερικανών
α. Η δήλωση περί «σταυροφορίας» κατά της τρομοκρατίας, στην οποία τόσο άστοχα κάλεσε τους λαούς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, δημιούργησε αρνητικό κλίμα στις μουσουλμανικές χώρες. Ήταν ένα σφάλμα στρατηγικού επιπέδου.
β. Η προκήρυξη (C-10) που διένειμαν οι αμερικανικές ΨΕ στο Ιράκ, έχει στο εμπρός μέρος φωτογραφία από αμερικανικό φυλάκιο στη Βοσνία και κείμενο στα Αραβικά. Όταν οι επιτελείς των ΨΕ αντιλήφθηκαν το σφάλμα σταμάτησαν αμέσως τη διανομή της.
γ. Ένα άλλο σφάλμα έγινε στις 18 Αυγούστου 2003, όταν οι εφημερίδες σε όλο τον κόσμο δημοσίευσαν κάρτες που στάλθηκαν από το προσωπικό της 4ης Μεραρχίας Πεζικού, με μοντάζ του προσώπου του Σαντάμ σε σώματα γνωστών Αμερικανών ηθοποιών και τραγουδιστών, σχολιάζοντας αρνητικά την ενέργεια αυτή.
42. Σφάλματα ιρακινών δεν αναφέρονται διότι ουσιαστικά οι ΨΕ και κυρίως οι ΨΕΠΜ που είχε τη δυνατότητα να εφαρμόσει το Ιράκ σε αυτή την επιχείρηση, ήταν από ασήμαντες έως ανύπαρκτες.
 |
* Μιχάλης Πολυχρονάκης
Συνταγματάρχης, απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, της Σχολής Διοικήσεως και Επιτελών και της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου.
Μεταπτυχιακό στο εθνικό και καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών στην «αποτελεσματική διαχείριση εξυπηρέτησης πελατών» (customer relationship management), καθώς κ πτυχιούχος του τμήματος Προγραμματιστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.
(Το παραπάνω κείμενο αποτελεί απόσπασμα επιτελικής μελέτης καθορισμένων σελίδων και λέξεων, γι' αυτό και η συγκεκριμένη δομή ανάπτυξης)
